دانشنامه اسلامی
آیا پول اعتباری، مال است و احکام دیگر اموال، آن را دربر می گیرد، یا این که حواله جای گزین مال است؟الف. معنای (ما):در لغت تعریف های آورده شده در کتاب های لغت، چندگونه می نماید:(مال، چیز معلوم است و نیازی به تعریف ندارد.) ابن منظور می نویسد:(مال چیز معلوم است و به تعریف نیاز ندارد و آن عبارت از کلیه چیزهایی است که مالک آن باشی.) فخرالدین الطریحی ، در مجمع البحرین :(المال فی الأصل مایملک من الذهب والفضه ثم أطلق علی کلّ ما یُقتنی ویملک من الأعیان.) مال در اصل طلا و نقره است که به تملیک درآید، سپس بر اعیان خارجی که به دست می آید و ملک افراد می شود، مال گفته شد.برخی دیگر گفته اند:آن چه در ملک کسی باشد، آن چه که ارزش مبادله ای داشته باشد، خواسته، دارایی. (مال چیزی است که دوست داشتنی باشد و میل و رغبت به آن شود.) شاید بتوان گفت که مال از نگاه عرف و عقلا، چیزی است که باید دارای ارزش دادوستدی باشد.برخی گفته اند:(مفهوم مال از عناوین انتزاعی می باشد که از تحلیل روانی و رفتار عرف و عقلا و کشف ارتکازات ذهنی آن ها در ارتباط با اشیای خارجی انتزاع می شود.) شهید مطهری نیز، مفهوم مال را انتزاعی می داند. از چندگانگی و چندگونگی تعریف های لغوی مال، دانسته می شود که مفهوم مال، از آن دسته مفاهیمی نیست که به آسانی بتوان برای آن، ضابطه و چارچوبی نهاد. با این همه، چون مفهوم مال عرفی است و لغت شناسان نیز معناهای عرفی آن را گفته اند، شاید بتوان گفت: مال ، آن چه در ملک انسان است که داد و ستد می شود.
مال از نگاه اقتصاددانان
دیدگاه اقتصاددانان درباره مال را می توان از میان نظریاتشان، در بیان قیمت کالاهای تولیدی، برگرفت. برخی از آنان، مال را چیزی می دانند که در تولید یا به دست آوردنش، هزینه ای شده باشد؛ آدام اسمیت، مال را در جوامع ابتدایی چیزی می داند که در تولید یا به دست آوردنش، کاری شده باشد و در نظام سرمایه داری، سود و اجاره را در مال بودن ارزش اشیا، تأثیرگذار می داند. افزون بر اسمیت، ریکاردو و کارل مارکس نیز مال را به اندازه کار شده برای تولید کالا می سنجند. برخی دیگر از اقتصاددانان، مال را چیزی می دانند که افزون بر دارا بودن فایده مطلوبیت برای عرف و عقلا، دارای صفت کم یابی نسبی نیز باشد. بنابراین، می توان گفت:اقتصاددانان، مال را چیزی می دانند که در تولید آن، هزینه و کار شده و از نگاه عرف و عقلا، دارای فایده و مطلوبیت است.
مال از نگاه حقوق دانان
دکتر حسن امامی، در تعریف مال می نویسد:(مال در اصطلاح حقوقی، به چیزی گفته می شود که بتواند مورد دادوستد قرار گیرد و از نظر اقتصادی، ارزش مبادله را داشته باشد.) دکتر لنگرودی، مال را چنین تعریف می کند:(مال در اصطلاح، چیزی است که ارزش اقتصادی داشته و قابل تقویم به پول باشد. بنابراین، حقوق مالی، مانند: حق تحجیر ، حقّ شفعه و حقّ صاحب علامت تجاری هم مال محسوب است.)و در جای دیگر، می گوید:(مال در اصطلاح، چیزی است که ارزش مبادله را دارا باشد.) یکی دیگر از حقوق دانان، مال را چیزی می داند که دارای دو شرط اساسی باشد.۱. کارا در رفع نیازمندی های بشر؛۲. قابل اختصاص به شخص، یا ملتی معین.
مال از نگاه فقیهان
...
