دانشنامه اسلامی
قیاس استثنائی اتصالی و انفصالی در صورتی منتج است که دارای شرایط سه گانه ذیل باشد:۱. کلیت یکی از دو مقدمه؛۲. ایجاب شرطیه؛۳. اتفاقی نبودن شرطیه.شرط سوم در حقیقت به دو شرط، به نحو بدلیت، منحل می شود: لزومی بودن شرطیه (در قیاس استثنائی اتصالی)، و عنادیه بودن منفصله (در قیاس استثنائی انفصالی). دلیل شرط سوم این است که اگر بین مقدم و تالی ملازمه نباشد از وجود یا عدم یکی، وجود یا عدم دیگری ثابت نمی شود. بنابراین در قیاس استثنائی، قضیه شرطیه قیاس، نباید اتفاقیه باشد، بلکه اگر متصله است، باید لزومیه باشد و اگر منفصله است، باید عنادیه باشد.
