کوچصفهان. [ چ ِ ف َ ] ( اِخ ) نام یکی از بخشهای پنجگانه شهرستان رشت است. این بخش از شمال به بخش لشت نشا و از جنوب به دهستان سنگر و از مشرق به سفیدرود و از مغرب به بخش مرکزی رشت محدود است. هوای این بخش مرطوب و آب مزروعی روستاهای آن از نهرهای نورود، خمامرود، توشاجوب ، بهارجوب ، میرزاجوب که عموماً از سفیدرود منشعب می شوند تأمین می گردد. این بخش از 52 آبادی تشکیل شده است و در حدود 15هزار تن سکنه دارد. روستاهای مهم این بخش عبارتند از: فشتم ، طارمسر، گیلوا، مژده ، کنارسر، سده ، برکاوه و رودبارس. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2 ). کوچصفهان. [ چ ِ ف َ ] ( اِخ ) مرکز بخش کوچصفهان تابع رشت و در 15هزارگزی مشرق رشت و 26هزارگزی غرب لاهیجان ، سر راه شوسه رشت به شهسوار واقع است. طول جغرافیایی آن 49 درجه و 46 دقیقه و 30 ثانیه و عرض جغرافیایی 37 درجه و 15 دقیقه و 25 ثانیه است. سکنه آن با روستاهای رودکل ، پیرموسی ، جان اکبر، جوبجارکل در حدود 5هزار تن است. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2 ).
فرهنگ فارسی
۱ - بخشی است از شهرستان رشت که از شمال به بخش لشت نشا از جنوب بدهستان سنگر از خاور به سفیدرود و از باختر به بخش مرکزی رشت محدود است مرطوب دارای ۵۲ آبادی و حدود ۱۵٠٠٠ تن سکنه محصول برنج ابریشم صیفی کنف بنشن و غله . ۲ - قصبه مرکزی بخش کوچصفهان واقع در ۲۶ کیلومتری باختر لاهیجان حدود ۵٠٠٠ تن سکنه .
دانشنامه عمومی
کوچـِصْـفَهان ( نام اصلی و گیلکی: کۊجسبان ) یکی از شهرهای استان گیلان در شمال ایران است. این شهر با جمعیت ۹٬۴۵۰ نفر ( برآورد ۱۳۹۰خ ) در بخش کوچصفهان شهرستان رشت قرار دارد. این شهر بین رشت و آستانه اشرفیه قرار دارد. بر اساس منابع تاریخی احداث این شهر به دوره ساسانی بازمی گردد. گفته شده تیره هایی از کوچ و بلوچ به دلایلی از جنوب شرقی ایران ( اصفهان ) کوچانیده و در سایر مناطق ایران اسکان داده شده اند، می توان احتمال داد که بعضی نیروهای کوچ و بلوچ در کوچصفهان ساکن شده و در قرن های بعد نام خود را به قرارگاه هایشان داده باشند. بر اساس این نظریه کوچصفهان را باید کوچ اسبان یا کوچی اسبان بدانیم. سید ظهیرالدین مرعشی مؤلف کتاب «تاریخ گیلان و دیلمستان» نوشته شده در سال ۸۸۲ هجری قمری دربارهٔ وجه تسمیهٔ کوچصفهان می نویسد: «… و این کوچصفهان ولایت معمور پرنعمت و شهری به نزاهت و طراوت معروف است و از آن سبب او را کوچه اصفاهان می گفتند که یعنی کوچک اصفاهان که به لفظ مردم «بیه پس» کوچک محمد یا کوچک علی نام باشد. ایشان را به اصطلاح کوچه علی و کوچه محمد و مثل هذا گویند و اکنون از کثرت استعمال کوچصفهان می نامند» زنده یاد جهانگیر سرتیپ پور درکتاب نام ها و نام دارها دربارهٔ وجه تسمیهٔ کوچصفهان نوشته است: ظاهراً نام حقیقی کوچصفهان باید کوچسبان بوده باشد که حرف ب آن مبدل به ف شده آن چنان که پادوسبان که مأخذ از پاذگسبان عهد ساسانی بوده، در زمان های بعد «پادوسفان، بادوسفان» خوانده و ثبت شده است. خواجه اصیل الدین محمد زوزنی ( ۶۵۰ هـ. ق ) گوید: «ولایت کوچسفان در شمال کوتم برکنار دریا افتاده است و حاکمش ساسان بن همام است… آنچه قابل توجه است این که جزء اول نام کوچسبان با کوچستان با نام قبیله «کوچ» به ضم اول و سکون ثانی و ثالث مشابه است که در برخی یادداشت ها با نام «قفص» ( به ضم اول و سکون ثانی و ثالث ) ثبت شده است. این قوم و قوم بلوچ به عبارت دیگر قبایل «کوچ و بلوچ» در عهد عضد الدوله دیلمی ( حوالی سال های ۳۶۴ و ۳۶۸ هـ. ق ) در جنوب شرقی ایران منشأی حوادثی بوده اند و ناامنی هایی در مسیر کاروانیان به وجود می آوردند که شاهنشاه عضدالدوله فرمان قلع و قمع آنان را صادر کرد و تیره هایی از کوچ و بلوچ را از جنوب شرقی ایران کوچانید و به فارس و سایر مناطق ایران فرستاد و امر به اسکان داد»
دانشنامه آزاد فارسی
کوچِصفَهان شهری در استان گیلان، شهرستان رشت، و مرکز اداری بخش کوچِصفَهان. با ارتفاعی حدود دَه متر پایین تر از سطح دریاهای آزاد، در جلگه ای ساحلی، در ۱۶ کیلومتری شرق رشت، سر راه رشت به آستانۀ اشرفیه و لاهیجان قرار دارد. اقلیم این شهر معتدل مایل به گرم و مرطوب و جمعیت آن۸,۴۰۲ نفر است (۱۳۸۵).
