دانشنامه اسلامی
تنافی میان دو دلیل در مرحله امتثال، به شرط عدم تنافی میان دو جعل ( تشریع ) و دو مجعول ، معیار تزاحم نام دارد.
ملاک تزاحم
ملاک تزاحم این است که دو حکم یا دلیل از ناحیه جعل و تشریع تنافی نداشته باشند، ملاک و مصلحت هر دو تمام بوده و مورد امر مولا باشد، و هر دو مجعول، فعلی بوده و میان فعلیت آنها تنافی وجود نداشته باشد، اما مکلف نتواند هر دو را در یک زمان به جا آورد، مثل آن که مولا زمانی به عبد بگوید: «لاتغصب» و زمانی دیگر بگوید: «انقذ الغریق» که در ناحیه تشریع، میان دو حکم تنافی وجود ندارد، بلکه موضوع و ملاک هر دو تکلیف تام و تمام است و هر دو نیز فعلی می باشد؛ اما در ناحیه امتثال، گاهی انقاذ غریق، مستلزم غصب ملک غیر است و مکلف قدرت به جا آوردن هر دو تکلیف را ندارد.
