معنی خلاصه الاشعار و زبده الافکار

دانشنامه آزاد فارسی

خُلاصَةُ الاَشْعار و زُبدَة الافکار
تذکره ای عمومی، به فارسی، در شرح احوال و نمونۀ اشعار شاعران فارسی، تألیف تقی الدین محمد کاشی. این تذکره که مفصل ترین تذکرۀ عمومی است در یک مقدمه، چهار فصل، چهار رکن و دو خاتمه تألیف شده است. چهار فصل کتاب در بیان عشق و محبت، چهار رکن آن در شرح احوال شاعران متقدم تا عصر مؤلف و خاتمه در زندگی نامۀ شاعران زمان مؤلف است. این کتاب ابتدا در ۹۸۵ق، در چهار جلد تألیف شد، اما در ۹۹۳ق مؤلف لاحقه ای نیز به آن افزود و چنان که خود در مقدمۀ کتاب می گوید، نسخۀ تمام شده را به نام پادشاه وقت، شاه عباس بزرگ صفوی، کرد. مؤلف شرح حال شاعران را به ترتیب تاریخی آورده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] خلاصة الاشعار و زبدة الافکار. خلاصة الاشعار و زبدة الافکار، مفصّل ترین تذکره زبان فارسی ، نوشته تقی الدین محمدبن شرف الدین علی حسینی کاشانی ، از نویسندگان دوره صفویه ، متخلص به « ذکری » و مشهور به « میر تذکره » می باشد.
وی در حدود ۹۴۶ در کاشان به دنیا آمد. در کودکی و نوجوانی در همان شهر به آموزش و کسب دانشهای متداول پرداخت و در سلک شاگردان محتشم کاشانی درآمد و بعدها بنا به وصیت محتشم، دیوان او را گردآوری کرد. تقی الدین در ۹۸۷ به اصفهان رفت و در این شهر سکونت کرد. او در ۹۹۰ به عتبات عراق و در ۱۰۱۰ به همدان سفر کرد، اما درباره سفر او به هند که برخی گفته اند در این سفر به بیجاپور رفت و در آن جا خلاصة الاشعار را به نام ابراهیم عادلشاه تألیف کرد، بسیار جای تردید است. از تاریخ وفات تقی الدین اطلاع دقیقی در دست نیست، اما به نوشته اوحدی بلیانی ، مؤلف عرفات العاشقین ، وی در سالهای تألیف عرفات العاشقین درگذشته است. در عرفات العاشقین نمونه ای از سروده های او نیز آمده است. از وی چند اثر دیگر برجای مانده از جمله: مجمع القصاید ؛ مآثرالخضریة ؛ تدوین دیوان محتشم کاشانی.
[ویکی فقه] خلاصة الاشعار و زبدة الافکار، مفصّل ترین تذکره زبان فارسی ، نوشته تقی الدین محمدبن شرف الدین علی حسینی کاشانی ، از نویسندگان دوره صفویه ، متخلص به « ذکری » و مشهور به « میر تذکره » می باشد.
وی در حدود ۹۴۶ در کاشان به دنیا آمد. در کودکی و نوجوانی در همان شهر به آموزش و کسب دانشهای متداول پرداخت و در سلک شاگردان محتشم کاشانی درآمد و بعدها بنا به وصیت محتشم، دیوان او را گردآوری کرد. تقی الدین در ۹۸۷ به اصفهان رفت و در این شهر سکونت کرد. او در ۹۹۰ به عتبات عراق و در ۱۰۱۰ به همدان سفر کرد، اما درباره سفر او به هند که برخی گفته اند در این سفر به بیجاپور رفت و در آن جا خلاصة الاشعار را به نام ابراهیم عادلشاه تألیف کرد، بسیار جای تردید است. از تاریخ وفات تقی الدین اطلاع دقیقی در دست نیست، اما به نوشته اوحدی بلیانی ، مؤلف عرفات العاشقین ، وی در سالهای تألیف عرفات العاشقین درگذشته است. در عرفات العاشقین نمونه ای از سروده های او نیز آمده است. از وی چند اثر دیگر برجای مانده از جمله: مجمع القصاید ؛ مآثرالخضریة ؛ تدوین دیوان محتشم کاشانی.
گزارش محتوا
اثر مشهور تقی الدین تذکره خلاصة الاشعار در شرح احوال شاعران متقدم و متأخر و معاصر نویسنده است. وی تألیف این کتاب را در حدود ۹۷۵، در عصر شاه طهماسب اول (حک: ۹۳۰ـ۹۸۴) آغاز کرد و ابتدای کتاب را به نام او آراست و در دیباچه رکن یکم از وی نام برد. نگارش و تدوین این اثر بیش از چهل سال به طول انجامید و مؤلف پس از اتمام کار در ۱۰۱۶، آن را به شاه عباس اول (حک: ۹۹۶ـ۱۰۳۸) تقدیم داشت. تقی الدین کاشی گاه ضمن گزارش احوال برخی شاعران، به سال نگارش مطلب اشاره کرده که بیش تر سالهای ۹۸۵ تا ۱۰۱۱ است.
ساختار کتاب
خلاصة الاشعار مشتمل بر احوال و نمونه اشعار ۶۵۱ شاعر است. مؤلف نمونه های زیادی از اشعار شاعران را برگزیده و از این جهت تذکره ای نمونه است. وی از آن رو که با مثنوی میانه ای نداشته، به جز یکی دو مورد از نقل مثنویهای صاحبان تراجم خودداری کرده است، از جمله ذیل شرح حال زمانی یزدی ، به درخواست شاعر نمونه ای از مثنویهای او را آورده است. این کتاب حاوی یک مقدمه، چهار فصل، چهار رکن و یک خاتمه به این شرح است :
مقدمه
...
[ویکی نور] خلاصه الاشعار و زبده الافکار (بخش کاشان). خلاصة الأشعار و زبدة الأفکار (بخش کاشان)، تألیف میر تقی الدین کاشانی (زنده تا 1016ق)، بزرگ ترین پروژه تذکره نویسی شاعران فارسی گو تا سده دهم قمری است.
کتاب به زبان فارسی نوشته شده و کتابت آن، در سال 1016ق پایان یافته است.
کتاب به کوشش عبدالعلی ادیب برومند و محمدحسین نصیری کهنمویی عرضه شده است.
کتاب با دو مقدمه از مصحح و مؤلف آغاز و مطالب در دو فصل، تنظیم شده است.
کتاب حاضر جلد ششم از مجلدهای 6 جلدی «تذکره خلاصة الأشعار و زبدة الأفکار» می باشد. این کتاب، از مهم ترین تذکره هایی است که در ایران و کشورهای دیگر مانند هند نوشته شده و از جهت احتوای بر جزئیات احوال و سعی در شناساندن شاعران به نحوی که خواننده را تا حدی اقناع کند، بی رقیب است.