دانشنامه اسلامی
کمالالدین احمد بن حسن بیاضی (یا بیاضیزاده) حنفی، متولد 1048ق/1634م و متوفی 1098ق/1687م، از عالمان فقه و کلام در قلمرو دولت عثمانی است. پدرش حسامالدین حسن بیاضی، از عالمان بوسنی بود و ازاینرو، وی به بوسنوی و رومی نیز معروف شده است. احمد در استانبول زاده شد و تاریخ ولادت او را در 1042ق و درگذشت او را در 1096یا 1099ق، نیز آوردهاند.
احمد در استانبول نزد استادان معروف زمان، همچون ملاچلبی و شیخالاسلام ابوسعید، شاگردی کرد. آنگاه در مدارس معروف ادرنه، صحن ثمانیه، سلیمانیه و ایاصوفیه در استانبول به تدریس پرداخت. در شهرهای حلب، بروسه، مکه و استانبول نیز به قضا اشتغال یافت و سپس صدر و قاضی عسکر روم ایلی شد و سرانجام در قصبه قاکلیجه از ییلاقهای اطراف استانبول درگذشت و در زاویه دیویتجیزاده واقع در منطقه اسکودار در شهر استانبول به خاک سپرده شد. صدور یک مورد حکم رجم و تأیید حکم اعدامی برای پاتی برونزاده، از منشیان دربار، به گفته مورخان عثمانی، موجب نفرت مردم از او شد.
بیاضیزاده، به طریقه نقشبندی تعلق خاطر داشت. در فروع، پیرو مذهب ابوحنیفه و در اصول، ماتریدی بود. وی در علم کلام مهارت داشت و معتقد بود باید اصول عقاید را با تکیه بر قرآن و سنت شناخت و عقل را نیز تنها واسطهای برای درک حقیقت میشمرد. وی در هنر خط نیز دستی داشت و خط تعلیق را نزد خطاط مشهور زمان، درویش عبدی فراگرفته بود.
از بیاضیزاده آثاری چند در فقه، تفسیر و عقاید باقی مانده است که برخی از آنها عبارتند از:
دیانت، علیاکبر، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1383.
