دانشنامه اسلامی
امر امتحانی، امری است که از سوی مولا به انگیزه امتحان عبد صادر می شود.در کتاب « الوصول الی کفایة الاصول » آمده است:«الامر الاختباری المعبر عنه بالامتحان... یصدر لاستخبار حال العبد فی کونه مطیعاً او عاصیاً». در اوامر امتحانی، هدف مولا از صدور امر این نیست که مامورٌ به در خارج، انجام شود، بلکه غرض وی بررسی و آزمایش مقدار اطاعت و یا عصیان عبد است.در این گونه اوامر، طلب انشایی وجود دارد، اما اراده جدی به انجام فعل در خارج تعلق نگرفته است.
توضیح
به بیان دیگر، مصلحت ، فقط در توجه دادن امر به مکلف می باشد و انجام فعل در خارج مطلوبیت ندارد، مانند: امر خداوند به حضرت ابراهیم نسبت به ذبح فرزندش « اسماعیل »، که در حقیقت، خداوند از ابراهیم علیه السّلام، فقط اراده ذبح اسماعیل را خواسته تا میزان اطاعت و تعبدپذیری او را آزمایش کند و هیچ گاه راضی به ذبح اسماعیل نبوده است.در کتاب «فوائد الاصول» آمده است: «المطلوب فی الاوامر الامتحانیة نفس حرکة عضلات العبد لانفس الفعل...».
اقسام
برخی از اصولی ها اوامر امتحانی را دو قسم نموده اند:۱. اوامری که در متعلق آن هیچ گونه مصلحتی، نه به عنوان اولی و نه به عنوان ثانوی، وجود ندارد و فقط برای امتحان عبد یا مکلف صادر می شود؛۲. اوامری که هر چند متعلق آن به عنوان اولی مصحلت ندارد، اما به عنوان ثانوی مصحلت دارد، مانند: اوامری که برای آزمایش کیفیت عمل عبد و پی بردن به مهارت او در انجام عملی خاص صادر می شود؛ هم چون امر نمودن عبد به تهیه چای ، که برای آزمایش کیفیت چای تهیه شده توسط او، صادر می شود.
