دانشنامه اسلامی
در این کتاب سی مسأله از مسائل اصول دین مورد بررسی واقع می شود: ده مسأله در توحید، ده مسأله در عدل و توابع آن و ده مسأله در وعد و وعید و آنچه بدان مرتبط است. در باب توحید به مسائلی چون: اثبات صانع و مدبّر برای جهان آفرینش و اثبات صفات علم، قدرت، حیات، سمع، بصر، غنا و بی نیازی خداوند و نیز استحالۀ رؤیت خداوند پرداخته شده است.
در باب عدل، به عدالت و دادگری خداوند اشاره شده و از اختیار بندگان در انجام افعال سخن به میان آمده و مذهب جبریه باطل شمرده شده است. همچنین از عدم تکلیف بما لا یطاق بندگان از سوی خداوند، معنای عدالت و حکمت خداوند سخن گفته شده و از قرآن کریم به عنوان لطف خداوند بر بندگان یاد شده و به مناسبت این که قرآن از جنس کلام است، به بیان حقیقت کلام و فاعل کلام؛ یعنی متکلّم پرداخته شده است. همچنین حادث بودن قرآن اثبات و کلام نفسی نفی می شود. سپس به مسألۀ نبوت پرداخته شده و حقیقت آن بیان گشته است. مؤلف معتقد است ما بین رسول و نبی هیچ فرقی نیست. در باب وعد و وعید هم به بیان حقیقت وعد و وعید پرداخته شده و خلف وعده و وعید(هر دو) از جانب خداوند محال دانسته شده است، چرا که به اعتقاد نویسنده خلف وعده و وعید مستلزم کذب است و کذب از خداوند متعال محال است. در این باب همچنین به بیان جایگاه شخص فاسق پرداخته شده و مؤلف برای وی به جایگاهی فیما بین جایگاه مؤمن و کافر قائل شده و از آن به المنزلة بین المنزلتین تعبیر کرده است.
در ادامه به بیان موضوع شفاعت پرداخته شده و تحقق آن دربارۀ کفّار و فساقی که سزاوار آتش جهنم گشته اند، نفی شده و مؤلف برآنست که شفاعت ویژۀ مؤمنان (چه مؤمنانی که اصلا مرتکب کبیره نشده و یا اگر کبیره ای مرتکب شده اند، توبه نموده اند) و یا کسانی که حسنات و سیئات ایشان با یکدیگر برابر است، می باشد.سپس به مسأله امر به معروف و نهی از منکر و شرائط وجوب هر یک پرداخته شده و در ادامه موضوع امامت که از مهم ترین موضوعات مورد توجه زیدیه است، گردیده است. در این قسمت «امام» در لغت و اصطلاح تعریف گشته و امامت بلافصل علی علیه السلام پس از وفات پیامبر اکرم(ص) اثبات گردیده و امام حسن و امام حسین علیهما السلام به عنوان امامان واجب الاطاعة پس از علی(ع) معرفی گردیده اند. مؤلف همانند سایر زیدیه برآنست که امامت منحصر به فرزندان امام حسین(ع) نیست، بلکه در اولاد امام حسن مجتبی(ع) نیز جریان دارد. سپس وی برای مدعی امامت ویژگی هایی را لازم می شمارد و از ذکورت، بالغ و عاقل و حرّ بودن، عالم و ورع و شجاع بودن و غیره به عنوان شرایط لازم برای مدعی امامت نام می برد.
نسخۀ حاضر در برنامه با تحقیق و پژوهش عبدالرحمن بن حسین شایم براساس نسخۀ خطی ای که به خط خود مؤلف کتابت شده، در قطع وزیری با جلد شومیز در 203 صفحه برای بار نخست در سال 1422 ه.ق2002/م توسط انتشارات «مؤسسة الامام زید بن علی الثقافیة» عمّان (اردن) منتشر شده است.
