دانشنامه اسلامی
در واقع، از زمانی که بشر به سوی اجتماعی شدن و تشکیل جامعه ابتدایی حرکت کرد و بحث مالکیت خصوصی و تشکیل حکومت مطرح شد، فکر ضرورت تدوین قانون و انجام امور بر وفق آن نیز مطرح شد و به تبع تحولاتی که در اندیشه بشر به وجود آمد گسترش پیدا کرده است. گذر از دوران انتقام خصوصی به دوران مطرح شدن اخذ جریمه به جای لشکرکشی بین اقوام و قبایل و ایجاد محاکم شاهی با تشکیل دولت های ابتدایی و دخالت شان در روابط اجتماعی و فردی آحاد جامعه، از این فکر نشات گرفته است که باید روابط بین افراد در جامعه بر قانون استوار شده، هر کس به دلخواه و خود سرانه به عنوان رئیس قبیله یا قاضی منصوب از سوی او، افراد را مورد بازخواست و مجازات قرار ندهد.
گذشته تدوین قانون
الواح گلی به دست آمده از پادشاهان دولت سومر که شش هزار سال پیش از میلاد مسیح در نواحی جنوبی بین النهرین حاکمیت داشتند، همچنین الواح باقی مانده از دوران دونگی (Dungi) و سایر دودمان ایسن که مربوط به دو هزار سال پیش از میلاد است، حاکی از آن است که تدوین و اعلام قوانین به شهروندان مورد توجه بوده است.
نمونه قانون مدون
در یکی از این الواح که به زبان سومری است بیست و پنج ماده قانونی وجود دارد که شش ماده آن مربوط به امور خانوادگی و سه ماده آن منطبق با قانون حمورابی و چهار ماده مربوط به مقررات بردگی است. همچنین مقررات مربوط به فرزندخواندگی و کیفر و آزار رساندن به زنان باردار و زیان رساندن گاوها به چراگاه ها و تکالیف همسایه و تهمت های ناروا مورد توجه قرار گرفته است. سومری ها به خاطر رعایت حق مالکیت افراد، برای کسی که به گاو دیگری آسیب می رساند یا آن را می دزدید یا درخت خرمایی را قطع می کرد و یا به آن خسارت وارد می کرد، مجازات هایی معین کرده بودند که بیشترشان از قوانین گذشته اقتباس شده بود.
← قوانین اشنونا
...
