دانشنامه اسلامی
واژه استغاثه، مصدر باب استفعال از ریشه «غ و ث» به معنای طلب نصرت و فریاد رس خواهی و استمداد در حال شدّت و محنت است. این واژه از ریشه «غ ی ث» به معنای طلب باران، مورد بحث این مقاله نیست. به گفته برخی، «غوث» در اصل نجات دادن از ابتلا و محنت و قرار دادن شخص در پناه خود است. از این دیدگاه با دو قید «نجات دادن و در پناه خود قرار دادن» فرق میان اغاثه و انقاذ ، تخلیص، اعانه، نصر، انجاء و تفریج روشن می شود.
حقیقت استغاثه
حقیقت استغاثه که شرط بندگی است، استمداد از خداست، زیرا یگانه تأثیرگذار در عالم اوست و اگر از غیر وی (اولیای الهی) کاری ساخته است، به اذن او و به این جهت است که آنان مجاری فیض وی هستند ، بر این اساس، رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود:یگانه حقیقتی که بدان استغاثه می شود، خداوند است البتّه این به معنای روا نبودن استغاثه به اولیای الهی نیست، زیرا انسان های کامل با توجه به مقام خلافت الهی خویش، در حکم «مستخلفٌ عنه» بوده و می توانند مورد استغاثه واقع شوند، ازاین رو در منابع دینی دعاهایی وارد شده که در آن ها از اولیای الهی، چون حضرت زهرا (علیهاالسلام) و امام عصر (عج) استغاثه می شود، پس شرک پنداشتن استغاثه به ارواح مقدس ، نادرست بوده، از عدم فهم صحیح توحید افعالی ناشی می شود. نمونه آشکار استغاثه هنگامی است که انسان به بیماری سختی مبتلا می شود یا در امواج توفان دریا گرفتار می آید و دست خود را از همه جا کوتاه می بیند و به اقتضای فطرت توحیدی ، این حقیقت را درمی یابد که در عالم، قدرتی هست که بتواند وی را در هر شرایطی که باشد نجات دهد. در این حالت، انسان با تضرّع و زاری، فقط به خدا استغاثه می کند.
واژه استغاثه در قرآن
مشتقّات واژه «استغاثه» در قرآن ۴ بار به کار رفته که دو مورد آن به این بحث مربوط است:۱. استغاثه سپاهیان اسلام از خداوند در جنگ بدر . ۲. استغاثه پدر و مادر به درگاه خداوند برای هدایت فرزند خویش ، افزون بر این، از برخی موارد که در آن واژه هایی مانند:«صرخ»، «ندا»، «دعا»، به کار رفته و همچنین از سیاق برخی آیات ، مانند ۲۱۴ بقره، مفهوم استغاثه استفاده می شود. «جؤار» نیز که مشتقات آن در آیات ۶۴ ۶۵ مؤمنون و ۵۳ نحل آمده، به معنای بلند کردن صدا به استغاثه و در محدوده بحث داخل است.
استغاثه و اجابت
...
