دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
هود (۲۱ بار)
«هُدْنَا» از مادّه «هَوْد» (بر وزن صوت) به معنای بازگشت توأم با نرمی و آرامش است و به طوری که بعضی از لغویین گفته اند، هم بازگشت از خیر به شرّ را شامل می شود و هم از شرّ به خیر را. ولی در بسیاری از موارد به معنای توبه و بازگشت به اطاعت فرمان خدا آمده است.
«راغب» در کتاب «مفردات» از بعضی نقل می کند: «نامگذاری قوم یهود به این نام، به خاطر همین سخنی است که با خدا داشتند و در واقع این نام یک نوع مدح و ستایش از آنها بوده و زنده کننده خاطره بازگشت آنها به سوی خدا، سپس معنای اصلی فراموش شده، و به عنوان نامی روی این قوم و ملت باقی مانده است».
اما با توجّه به این که: بعضی دیگر از لغویین معنای آن را هر گونه بازگشت از شرّ به خیر، و یا از خیر به شرّ، ذکر کرده اند، می توان گفت: این کلمه چندان متضمن مدح نیست، بلکه ممکن است حکایت از نوسان روحی و ناپایداری اخلاقی این جمعیت کند.
و بعضی دیگر از مفسران گفته اند: علت نامگذاری این قوم، به «یهود» ارتباطی با این سخن ندارد، بلکه در اصل از مادّه «یهوذا» که نام یکی از فرزندان یعقوب(علیه السلام) است گرفته شده، و سپس ذال تبدیل به دال گردیده و «یهودا» شده و منسوب به آن یهودی می باشد.
(به فتح ه) رجوع و توبه. «هادَالرَّجُلُ هَوْداً» یعنی توبه کردو به سوی حق برگشت. . یعنی: ما بسوی تو بازگشتیم. و نیز هود داخل شدن به دین یهودیت است گویند: «هاد تَهَوَّدَ» یعنی به دین یهودیت داخل شد. . به آنان که یهودی شدهاند هر ناخنداری را حرام کردیم، اسم فاعل آن هائِد است. هُود: (به ضم ه) به معنی یهود است . گفتند هرگز داخل بهشت نشود مگر آنکس که یهودی یا نصرانی باشد. طبرسی فرموده: درباره این لفظ سه قول هست اول آنکه: آن جمع هائد است مثل عائذ و عوذ مذکر و مونث در آن یکسان است و آن به معنی تائب است. دوم اینکه مصدر است و به فرد و جمع صلاحیت دارد. سوم آنکه اصل آن یهود است و یاء آن حذف شده است. اقرب الموارد پس از نقل قول اول گوید: بنابراین هود کلمه عربی است و به قولی عجمی است مثل نوح و لوط و آنگاه گفته: بعید نیست که مخفّف یهود باشد و یاء از کثرت استعمال حذف شده است.
