معنی دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم

دانشنامه آزاد فارسی

دُسْتُورُ مَعالِمِ الحِکَم و مَأْثورُ مَکارِمِ الشِّیَم
گردآوردۀ ابوعبدالله محمد قُضاعی، کتابی به عربی، مجموعه ای از سخنان امام علی (ع). در نُه باب ترتیب یافته و همچون نهج البلاغه قطعه های بلندی از کلام امام علی (ع) را دربر گرفته است. بارها در مصر و ایران و عراق چاپ و به فارسی نیز ترجمه شده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم (من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب کرم الله وجهه). دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم، تألیف قاضى قضاعى (متوفى 454ق) به زبان عربى است. در این اثر مجموعه اى از سخنان امیرالمؤمنین على(ع) گردآورى شده است که برخى از آن ها به جهت اینکه در نهج البلاغه نیامده است، حائز اهمیت است.
در این اثر سخنان حضرت على(ع) در نه باب ارائه شده است. نویسنده این سخنان را به شیوه ى شریف رضى(ره) گردآورى نموده است.
نگارش کتاب حاضر همچون بسیارى از کتب ارزشمند به درخواست دوستان و مریدان انجام گرفته است. او کتابى پیش از نگارش این اثر کتابى با عنوان «شهاب الاخبار» مى نویسد که مورد استقبال قرار مى گیرد. خود در این باره چنین مى نویسد: «پس از آنکه هزار و دویست سخن از حدیث رسول خدا(ص) را در باب وصایا و امثال و مواعظ و آداب فراهم نمودم و در ضمن کتابى نهاده و شهابش نامیدم، برخى از برادران دینى از من خواستند که از کلام امیرالمؤمنین على بن ابى طالب(ع) حدود همین مقدار ذکر شده، گردآورم و در این مهم به روایت و تألیف کسى که او را امین و ثقه مى دانم و مى پسندم، استناد جویم و آن را در نظمى خوش و نیکو و با حذف سندها، مانند کارى که در کتاب شهاب کرده ام، تدوین کنم.
پس از خداوند بزرگ قدرت، طلب خیر نموده و از کلام و بلاغت و حکمت ها و موعظت ها و آداب و پاسخ ها و ادعیه و مناجات و شعر بر جاى مانده و تمثیلات آن حضرت(ع) را در نه باب که هر یک نیز داراى انواع و بخش هایى است، گرد آوردم».
عناوین باب هاى مختلف کتاب به شرح ذیل است:
تدوین کتاب در نه باب ابتکارى آن هم با ذوق و انتخاب دانشمندى؛ همانند قاضى قضاعى اعتبار و اهمیت ویژه اى دارد که بر صاحب نظران پوشیده نیست. نویسنده بنا داشته که همچون شیوه سید رضى(ره) از ذکر اسناد در متن کتاب پرهیز کند و لذا خواننده جویاى اسناد را به خارج از متن ارجاع مى دهد: «من در برابر هر سخنى که روایت مى کنم، نشانه اى نهادم تا بدان علامت به راوى آن سخن پى برده شود؛ آن چنانکه این نکته را در پایان کتاب روشن مى نمایم و اسناد احادیث طولانى را ذکر کرده ام و بر هر یک از آن ها که خط نویسنده اش شناخته مى شد، علامت جیم ، گذاشته ام».
[ویکی نور] دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم (من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب کرم الله وجهه) (قضاعی). دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم، تألیف قاضی قضاعی (متوفی 454ق) به زبان عربی است. در این اثر مجموعه ای از سخنان امیرالمؤمنین علی(ع) گردآوری شده است که برخی از آن ها به جهت اینکه در نهج البلاغه نیامده است، حائز اهمیت است.
در این اثر سخنان حضرت علی(ع) در نه باب ارائه شده است. نویسنده این سخنان را به شیوه ی شریف رضی(ره) گردآوری نموده است.
نگارش کتاب حاضر همچون بسیاری از کتب ارزشمند به درخواست دوستان و مریدان انجام گرفته است. او کتابی پیش از نگارش این اثر کتابی با عنوان «شهاب الاخبار» می نویسد که مورد استقبال قرار می گیرد. خود در این باره چنین می نویسد: «پس از آنکه هزار و دویست سخن از حدیث رسول خدا(ص) را در باب وصایا و امثال و مواعظ و آداب فراهم نمودم و در ضمن کتابی نهاده و شهابش نامیدم، برخی از برادران دینی از من خواستند که از کلام امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع) حدود همین مقدار ذکر شده، گردآورم و در این مهم به روایت و تألیف کسی که او را امین و ثقه می دانم و می پسندم، استناد جویم و آن را در نظمی خوش و نیکو و با حذف سندها، مانند کاری که در کتاب شهاب کرده ام، تدوین کنم.
پس از خداوند بزرگ قدرت، طلب خیر نموده و از کلام و بلاغت و حکمت ها و موعظت ها و آداب و پاسخ ها و ادعیه و مناجات و شعر بر جای مانده و تمثیلات آن حضرت(ع) را در نه باب که هر یک نیز دارای انواع و بخش هایی است، گرد آوردم».
عناوین باب های مختلف کتاب به شرح ذیل است:
[ویکی شیعه] دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم (کتاب). دُستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم که نام کامل آن دستور معالم الحکم و ماثور مکارم الشیم من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب کرم الله وجهه، است تألیف قاضی قضاعی (متوفای ۴۵۴ق) به زبان عربی است. در این اثر مجموعه ای از سخنان امیرالمؤمنین(ع) گردآوری شده است که برخی از آن ها به جهت اینکه در نهج البلاغه نیامده، حائز اهمیت است. در این اثر سخنان حضرت علی(ع) در نه باب ارائه شده است. نویسنده این سخنان را به شیوۀ شریف رضی گردآوری نموده است.
ابو عبداللّه، محمّد بن سلامة بن جعفر، معروف به «قاضی قُضاعی»، از علمای اهل سنت نیمه نخست سده پنجم بود. از تاریخ زندگی او اطّلاعات چندانی در دست نیست. همین اندازه می دانیم که در دوران فاطمیان در مصر می زیست و در علومی مختلفی، از جمله: ادبیات، فقه، حدیث، تفسیر و تاریخ دست داشته و در سه علم اخیر، آثاری از او به یادگار مانده است. وی در مسند قضاوت بود و در دوران وزارت علی بن احمد جَرجرایی، وزیر دربار فاطمیان، منشی او بود و مدتی به عنوان سفیر فاطمیان در حکومت روم شرقی، در قسطنطنیه اقامت داشت. او در شب پنج شنبه شانزدهم ذی قعده سال ۴۵۴ ق، چشم از جهان فرو بست.
قاضی قضاعی در میان فقها و علما و اهل حدیث منزلتی معتبر دارد. وی با آنکه در بسیاری از کتاب های اهل سنت، شافعی قلمداد شده؛ ولی میرزا حسین نوری در مستدرک الوسائل او را بنا بر دلایل و قرائنی شیعه دانسته است.