دانشنامه اسلامی
در روزگار سلطنت برهان نظام شاه، فرمانروای احمدنگر، به هندوستان کوچ کرد. وی به شاه طاهردکنی، شاعر و پیشوای فرقه اسماعیلیه، ارادت می ورزید و گویا خود نیز چون شاه طاهر مذهب اسماعیله داشته است. وی در سال ۹۵۲ ق از جانب برهان شاه و شاه طاهر، در مقام سفارت، به همراه هیاتی رهسپار ایران شده، در قزوین به حضور شاه طهماسب رسید و مدت یک سال و نیم در اردوی شاه طهماسب ماند و به همین سبب به «ایلچی نظام شاه» اشتهار یافت. وی حدود یک سال و نیم در دربار شاه صفوی زیست و به همراه شاه طهماسب به گرجستان و شروان سفر کرد. او در سال ۹۵۴ ق، برای رساندن نامه شاه طهماسب به شاه طاهر، به هند برگشت و در احمدنگر، به خدمت برهان شاه و شاه طاهر رسیده، پس از مدتی باز به ایران مراجعت کرده و نوزده سال دیگر در ایران ماند. خورشاه در طول اقامت طولانی خود در ایران، به نواحی مختلف ایران؛ از جمله گیلان و مازندران سفر کرده و دیده ها و شنیده های خود را ثبت نموده و در اثر خود آورده است.
ویژگی کتاب
سفر وی به ایران، تا سال ۹۷۱ ق به درازا کشید و در بازگشت به هندوستان، در گلکنده سکنی گزیده، به دربار ابراهیم قطبشاهی (۹۵۷- ۹۸۹ ق) پیوست و کتاب تاریخ معروف خود را به نام این پادشاه به پایان برد. این تاریخ عمومی، که دارای نثری ساده بوده و به دور از تعقید، درازگویی و پیچیدگی منشیانه می باشد، به «تاریخ ایلچی نظام شاه» معروف شده است. این تاریخ، وقایع دنیا از آغاز آفرینش تا سال ۹۷۰ ق را در برداشته و شامل هفت مقاله به شرح زیر است: ۱- تاریخ پیشدادیان تا پایان کار ساسانیان در ایران. ۲- از تولد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم تا خروج عباسیان. ۳- عباسیان و سلسله های هم روزگار ایشان تا قراختائیان. ۴- پادشاهان ترکستان، مغول ها و ظهور ایلخانان تا دولت آل مظفر. ۵- تیمور و فرزندان او. ۶- ترکمان های قراقوینلو و آق قوینلو تا سلطنت شاه طهماسب صفوی. ۷- پادشاهان هندوستان.
وفات
وی سرانجام در بیست و پنجم ذی القعده سال ۹۷۲ ق در گلکنده درگذشت و احتمالا در همان جا مدفون گردید. اطلاعات دیگری از ایشان در دست نیست.
منابع مقاله
...
