دانشنامه اسلامی
نگارنده در مقدمه، از شرح حال و سرگذشت شخصیت کمیل بن زیاد نخعی، از یاران نزدیک امام علی(ع) سخن به میان آورده و درباره مضمون دعای کمیل و اهمیت و فواید و آثار آن بحث میکند. در بخش اول، «الله» دربردارنده جمیع صفات کمالی دانسته شده است.
نویسنده، معتقد است که ساختمان دعا بهوسیله چهار ستون استقرار یافته و قوام میپذیرد: دعاکننده یا «داعی»، دعاشونده یا «مدعو»، آنچه در دعا به او قسم یاد میشود یا «مدعو به» و مطلب دعا یا «مدعو له». وی در این بخش، به توضیح این ارکان در مورد دعای کمیل پرداخته است.
در بخش دوم، فرق میان قدرت و قوت و قهر و غلبه بیان شده است. از جمله فرقهایی که نویسنده بین قوت و قدرت قایل شده، عبارتند از:
در بخش چهارم، فرازی از این دعا تفسیر شده است که به «جبروت»، «عزت»، «عظمت» و «سلطنت» خداوند، اشاره دارند. نویسنده، معتقد است استعمال معنای سلطنت برای خداوند، به معنای این است که همه چیز مال او بوده و او حقیقتا مسلط بر اشیاست. به نظر او، تملک آفریدگار بر آفریده خود، مانند تملک انسان بر نیروهای نفسی و افعال خود است؛ حالآنکه همه آنها تبعات وجودی او و غیر مستقل از او هستند.
وی بر این عقیده است که معنای ملک و سلطنت در خداوند، به قیومیت برمیگردد و هیچچیز بینیاز نیست، مگر توسط خداوند.
