دانشنامه اسلامی
تقسیم قرآن به سی جزء، از قدیم ترین تقسیمات قرآن کریم است که براساس برخی نقل های تاریخی، قدمت آن به سده نخست هجری برمی گردد. به احتمال قوی، این تقسیم به منظور ختم قرآن در سی روز ماه مبارک رمضان شکل گرفته و چنان رواج و شهرتی داشته است که هرگاه سخن از جزئی از قرآن می شد، یکی از اجزای سی گانه قرآن کریم به ذهن می آمد.
نامگذاری اجزای قرآن
برخی از اجزای قرآن را با نام خاصی نامگذاری کرده اند؛ مانند: « جزء قد سمع الله» (جزء ۲۸)؛ « جزء تبارک » (جزء ۲۹)؛ « جزء عم یا عم جزء » (جزء ۳۰) و….رامیار در تاریخ قرآن تقسیم قرآن به اجزای سی گانه را کار تازه ای می داند؛ گرچه وی از برخی نقل کرده که تقسیم قرآن به حزب و جزء از زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) سابقه داشته است.
تقسیم های قرآن
قرآن کریم دارای تقسیمات مختلفی است که با آن ها شناخته می شود. مانند جزء، حزب، سوره، آیه و ... . ولی باید توجه داشت که همه آن تقسیمات در متن قرآن مطرح نشده است و تنها تقسیم قرآن به سوره ها و آیه ها منشأ قرآنی دارد؛ چنان که قرآن در مورد مجموعه ای از کلام الهی که برای بیان غرضی و هدفی کنار هم آمده اند و غیر از یک مورد (سوره توبه) با بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ آغاز می شوند، به صورت متعدد واژه سوره را به کار برده است. و هم چنین در قرآن درباره قطعه ای از کلام الهی نیز در موارد فراوانی از کلمه «آیه» در شکل های مختلف (مفرد، جمع و ...) استفاده شده است. (البته بعضی از آن ها در معنای مذکور است.) و در روایات هم این دو واژه فراوان به چشم می خورد که بعضی از آنها در روایات مختلف کتاب فضل القرآن اصول کافی آمده است؛ اما تقسیم قرآن به جزء، حزب و ... از کارهایی است که بعدها صورت گرفته است و منشأ قرآنی ندارد.
تجزیه قرآن
...
