دانشنامه اسلامی
کتاب در دو جلد تنظیم شده است. جلد اول، مشتمل بر مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و متن کتاب است که در چند بخش به معرفی اعلام علما و صوفیه پرداخته است: 1. ذکر گروهی از صحابه و تابعین (24 نفر)؛ 2. گروهی از بزرگان تابعین (95 نفر)؛ 3. جماعتی از عبّاد زن (15 نفر)؛ 4. ذکر گروه دیگری از صوفیان (162 نفر). جلد دوم، مشتمل بر ذکر تتمه ذکر احوال گروهی از تابعین (37 نفر) و خاتمه در ذکر احوال مشایخ مؤلف (87 نفر) و ذکر تعدادی از علمای اهل سنت است.
نویسنده مقاله «فصلی در تاریخ نگاری اسلامی؛ طبقات»، در ذکر دلائل ایجاد طبقات نگاری به این نکته اشاره کرده که پس از تأسیس علم رجال، نیاز به ایجاد رشته ای دیگر احساس شد که در آن، ضمن بیان تاریخ تولد و مرگ راویان و یا حداقل تعیین زمان حیات علمی آنان و نیز مشخص کردن سرزمینی که در آن به تعلیم و تعلم اشتغال داشته اند، آن ها را دسته بندی نموده و تشخیص امکان برقراری رابطه شاگردی و استادی را در سلسله سند فراهم آورد. این رشته که به نام «طبقات» شناخته می شود، در حقیقت حلقه مکمل زنجیره «اسناد» و «رجال» بود که بدون آن، فایده آن دو به طور کامل به دست نمی آمد. روشن است که بستر پیدایش و یا لااقل بستر رشد این رشته، سیره و سنت نبوی بود که دانشمندان اسلامی را در قرون اولیه واداشت تا با هدف حفظ احادیث نبوی و جلوگیری از تحریف و جعل، به ایجاد و تکمیل آن بپردازند؛ هرچند بعدها صاحبان علوم دیگر همانند کلام، فقه، طب و... و البته نه با نظم و انضباط طبقات نگاری محدّثین، به روش های گوناگون در علوم خود از آن بهره گرفته و مطالبی را به رشته تحریر درآوردند ....
محقق کتاب در مقدمه اش، به معرفی کتاب و ذکر اهمیت آن پرداخته است. سپس ملاک صحت سخنان صوفیه را مطابقت با کتاب و سنت دانسته و به سخنانی از ابراهیم دسوقی، شیخ علی خواص، شیخ محمد عنان و شیخ ابوالحسن شاذلی استشهاد کرده است ....
مورخ صوفی این کتاب به زعم خود، شرح حال زاهدان و صوفیان از عصر صحابه تا زمان خود را گردآوری کرده است؛ که در این راستا از زندگی نامه ابوبکر و دیگر خلفای چهارگانه شروع کرده و سپس به بقیه صحابه می رسد و تا پایان قرن نهم و بخشی از قرن دهم به ترتیب زمان و نه با رعایت طبقات نگاری خاصی، کتاب خود را ادامه می دهد و در هر مورد علاوه بر شرح حال آنها به ذکر بعضی از عبارات نغز آنها با اصطلاح «عیون کلامهم» می پردازد ....
