دانشنامه اسلامی
مؤلف انگیزه تالیف این شرح را چنین بیان می کند: «در انگیزه تالیف این شرح گسترش فتنه در این زمان است، که فساد اعمال و اخلاق و عقاید شیوع پیدا کرده است تا جایی که منجر به اخلال در امر ولایت اهل بیت علیهم السّلام گردیده است. مردم ائمه علیهم السّلام را فقط جانشینان پیامبر می دانند و حقیقت ولایت را بطور کامل و با تمام مراتب و شئونات در حق ایشان معتقد نمی باشند، و اخبار و احادیثی که در اثبات حقایق و مراتب ولایت، برای ائمه علیهم السّلام وارد شده است، را یا انکار می کنند، و یا گویندگان آنها را به غلو و مبالغه نسبت می دهند، و یا معتقدند آنها دروغ و ساختگی است. به همین خاطر باب انکار و اعتراض نسبت به حقایق و معارف باز شده است. متاسفانه اهل معرفت هم به وظیفه اصلی خود عمل نکردند یعنی حقایق و معارفی که بر ایشان مجهول بود نتوانستند حل و فصل کنند و علم به آنها را هم به اهلش ارجاع ندادند. علما و دانشمندان نیز در نشر حقیقت ولایت کوتاهی کردند به همین سبب معارف و حقایق ولایت ائمه علیهم السّلام مهجور و مجهول ماند، و اکثر اهل علم هم به علوم رسمی مشغول شدند و به مقدمات اهمیت بیشتری دادند حتی عمر خویش را در تحصیل مقدمه صرف کردند و از ذی المقدمه که مهمتر و مقصد و هدف اصلی است یعنی علم توحید و معارف الهی باز ماندند. در چنین وضعیتی بنده مسکین ضعیف به ساحت مقدس حضرت بقیة الله حجة بن الحسن العسکری روحی و ارواح العالمین له الفداء شکایت کردم و متوسل شدم تا خدای سبحان به بنده قدرت عملی و توانایی علمی عطا کند تا بتوانم حقایق ولایت ایشان را بصورت واضح و آسان بیان کنم تا همگان امکان درک و فهم آنرا داشته باشند».
[ویکی نور] الأنوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعة، به زبان عربی، تألیف جناب شیخ جواد بن عباس کربلایی است.
تاریخ شروع تألیف مشخص نیست، ولی تاریخ اتمام شرح زیارت جامعه کبیره، عصر روز یک شنبه، بیست و نهم ماه شعبان سال 1405ق و تاریخ اتمام زیارت وداع که در دنباله زیارت جامعه کبیره وارد شده است، عصر روز شنبه، شانزدهم شوال سال 1405ق است.
انگیزه تألیف این شرح، پرده برداشتن از حقایق ولایت اهل بیت(ع) و بازگو کردن معارف ارزش مند آنان در زمانه ای است که فتنه و فساد و کوتاهی کردن علما در ادای وظیفه خویش، موجب مجهول و غریب ماندن و مورد تردید و انکار قرار گرفتن حقایق و معارف مزبور گردیده است.
کتاب، در پنج جلد تنظیم شده است و مطالب آن، در سه قسمت ارائه گردیده است:
قسمت اول، رساله ای است کوتاه در حقیقت معنی ولایت و اقسام و احکام و شئونات آن و بیان کیفیت سیر و سلوک و تحصیل معارف الهی؛
[ویکی فقه] الانوار الساطعه فی شرح الزیاره الجامعه (کتاب). کتاب الانوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعة تالیف جناب شیخ جواد بن عباس کربلایی و به زبان عربی است، ایشان درباره اسم کتاب می فرماید: «این شرح را به «الانوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعة» نام گذاری کردم».
مؤلف انگیزه تالیف این شرح را چنین بیان می کند: «در انگیزه تالیف این شرح گسترش فتنه در این زمان است، که فساد اعمال و اخلاق و عقاید شیوع پیدا کرده است تا جایی که منجر به اخلال در امر ولایت اهل بیت علیهم السّلام گردیده است. مردم ائمه علیهم السّلام را فقط جانشینان پیامبر می دانند و حقیقت ولایت را بطور کامل و با تمام مراتب و شئونات در حق ایشان معتقد نمی باشند، و اخبار و احادیثی که در اثبات حقایق و مراتب ولایت، برای ائمه علیهم السّلام وارد شده است، را یا انکار می کنند، و یا گویندگان آنها را به غلو و مبالغه نسبت می دهند، و یا معتقدند آنها دروغ و ساختگی است. به همین خاطر باب انکار و اعتراض نسبت به حقایق و معارف باز شده است. متاسفانه اهل معرفت هم به وظیفه اصلی خود عمل نکردند یعنی حقایق و معارفی که بر ایشان مجهول بود نتوانستند حل و فصل کنند و علم به آنها را هم به اهلش ارجاع ندادند. علما و دانشمندان نیز در نشر حقیقت ولایت کوتاهی کردند به همین سبب معارف و حقایق ولایت ائمه علیهم السّلام مهجور و مجهول ماند، و اکثر اهل علم هم به علوم رسمی مشغول شدند و به مقدمات اهمیت بیشتری دادند حتی عمر خویش را در تحصیل مقدمه صرف کردند و از ذی المقدمه که مهمتر و مقصد و هدف اصلی است یعنی علم توحید و معارف الهی باز ماندند. در چنین وضعیتی بنده مسکین ضعیف به ساحت مقدس حضرت بقیة الله حجة بن الحسن العسکری روحی و ارواح العالمین له الفداء شکایت کردم و متوسل شدم تا خدای سبحان به بنده قدرت عملی و توانایی علمی عطا کند تا بتوانم حقایق ولایت ایشان را بصورت واضح و آسان بیان کنم تا همگان امکان درک و فهم آنرا داشته باشند».
تاریخ تالیف
مؤلف تاریخ شروع تالیف را بیان نکرده است، اما در دو جا به تاریخ اتمام تصریح کرده است، یکی در جلد ۵ ص۵۵۲ است، وقتی شرح زیارت جامعه کبیره به پایان می رسد می نویسد: «در عصر روزیکشنبه، بیست و نهم ماه شعبانسال ۱۴۰۵ هجری قمری به پایان رسید» و سپس به شرح زیارت وداع که در دنباله زیارت جامعه ی کبیره وارد شده است می پردازد، و دیگری در همین جلد ۵ ص۵۹۴ یعنی پایان کتاب می نگارد: «در عصر روز شنبه، شانزدهم شوال سال ۱۴۰۵ هجری قمری تالیف کتاب به قلم و دست جواد بن عباس به پایان رسید».
شیوه مؤلف
با این همه توصیف، شیوه شارح بزرگوار در نقل قول مطالب تقلید محض نمی باشد بلکه به فراخور و تناسب موضوعات و مسائل به تحقیق و دقت پرداخته است، که به عنوان مثال به برخی از موارد اشاره می شود: ۱. مولف در جلد اول، تحت عنوان «الثواب و العقاب»، تحقیقی ارائه داده است که خلاصه اش چنین است: «از مجموع آیاتقرآن کریم و احادیث و دقت و تامل در آنها استفاده می شود که ثواب و عقاب در آخرت به خود اعمال و اخلاق نیک و بد است نه به چیز دیگر، و به عبارت دیگر ثواب و عقاب از اعمال و اخلاق و عقاید و باطن انسان نشات می گیرد.» مؤلف می گوید: «این مطلب بالا خلاصه مبنای قوم است ولی به نظر ما این حرف و مبنا گرچه درست است ولی کامل نیست زیرا ظاهر آیات قرآن و ضرورت مذهب دلالت دارد که ثواب و عقاب در آخرت منحصر به باطن انسان نیست بلکه هم روحی است و هم خارجی» سپس به بیان روایات می پردازد که مستند این استنباط می باشند. ۲. وحدت حق تعالی، یکی از محوری ترین مسائل اصول عقاید و معارف اسلامی، وحدت حق تعالی است، به این معنا که مراد از وحدت و توحید حق تعالی کدام یک از اقسام وحدت است، مؤلف محترم با مهارت ویژه ای در جلد اول، فصلی در این موضوع منعقد نموده است و در آن فصل به بررسی وحدت عددی، شخصی، جنسی و عرضی پرداخته است و ذات حق تعالی را منزه از همه اینها دانسته است و با براهین کافی به ابطال این وحدت ها استدلال کرده است. در پایان برای حق تعالی وحدت حقیقی ذاتی اثبات کرده است و آن عبارت از وحدتی است که با کثرات منافات ندارد بلکه قابل جمع با کثرت است، زیرا وحدت حق تعالی اصلا مقابل ندارد و همه ی کثرات و وحدات مضمحل در وحدت حقیقی و ذاتی حق تعالی می باشند.
ویژگی های کتاب
...
