بند امیر

لغت نامه دهخدا

بند امیر.[ ب َ دِ اَ ] ( اِخ ) بندی است در حوالی شیراز که درزمان عضدالدوله دیلمی امیر نام شخصی به امر او ساخت و بعضی گویند مرد مسافری امیر نام به اراده خود این بند را بست. ( برهان ) ( آنندراج ). بندی است در حوالی شیراز که در زمان عضدالدوله دیلمی ساخته شده ( 337 -373 هَ. ق. ) برای مشروب کردن اراضی کربال علیا و سفلی بنا شده و بنا بگفته نویسندگان آن دوره با سنگ و سرب بهم متصل گردیده و در آن محل سیصد چرخ ساخته بودند که هر یک آسیایی را بحرکت درمیاورده است و خود سطح آب را بالا برده مخزن وسیعی تشکیل میداده است و آب برای هنگام خشکی ذخیره میشده. این سد چند مرتبه خراب شده و آنرا تعمیر کرده اند. ( فرهنگ فارسی معین ). رجوع به فرهنگ رشیدی و انجمن آرا و نزهة القلوب شود.
بند امیر. [ ب َ دِ اَ ] ( اِخ ) قصبه مرکز دهستان کربال که در بخش زرقان شهرستان شیراز واقع است. دارای 1160 تن سکنه است. در این قصبه سد و پلی از بناهای امیر عضدالدوله دیلمی موجود است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 7 ).
بند امیر. [ ب َ دِ اَ ] ( اِخ ) دهی از بخش خرقان شهرستان ساوه که 486 تن سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 1 ).

فرهنگ فارسی

۱ - بندیست در حوالی شیراز که در زمان عضد الدوله دیلمی ساخته شده ( ۳۷۳ - ۳۳۷ ه. ق . ) برای مشروب کردن اراضی کربال علیا و سفلی بنا شده و به گفته نویسندگان آن دوره با سنگ و سرب به هم متصل گردیده در آن محل سیصد چرخ ساخته بودند که هر یک آسیایی را به حرکت در می آورده است و خود سطح آب را بالا برده مخزن وسیع تشکیل می داده است و آب برای هنگام خشکی ذخیره می شده . این سد چند مرتبه خراب شده و آنرا تعمیر کرده اند ۲ - قصبه مرکز دهستان کربال بخش زرقان شهرستان شیراز .
قصبه مرکز دهستان کربال است که در بخش زرقان شهرستان شیراز واقع است ٠ در این قصبه سد و پلی از بناهای امیر عضدالدوله دیلمی موجود است ٠

دانشنامه عمومی

بند امیر (زرندیه). بند امیر روستایی است از توابع بخش خرقان شهرستان زرندیه در استان مرکزی ایران.
این روستا در دهستان الویر قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۳۲ نفر ( ۴۴ خانوار ) است.
بند امیر (شیراز). روستای بند امیر از توابع بخش زرقان در ۴۳ کیلومتری شیراز واقع شده است. این روستا در کنار بند امیر، سدی که در زمان عضدالدوله دیلمی ساخته شده، بنا شده است. بندامیر ( بند عضدی ) ، در انتهای جلگه و دشت پهناور مرودشت در فاصلهٔ ۱۰ کیلومتری جنوب خاوری شهر مرودشت پل تاریخی و بند عظیمی بر روی رود کر ساخته شده است. نام این بند از نام امیر عضدالدولهٔ دیلمی گرفته شده است که بنابر روایت مشهور، در حدود ۳۶۵ به ساخت آن فرمان داد، اما براساس روایتی دیگر شخصی به نام امیر آن را به فرمان عضدالدوله ساخته است. برخی نیز بنای این بند را به مسافری امیر نام نسبت داده اند. مقدسی، معاصر عضدالدوله، این بند را از «عجایب فارس» شمرده است. به گفتهٔ او در دو سوی پشتِ بند که دریاچه ای از آب جمع شده، ده دستگاه چرخاب نهاده اند که زیر هر یک آسیابی سوار شده است، و آب سد از طریق کاریزها سیصد روستا را در منطقه آبیاری می کند. به نوشتهٔ ابن بلخی در سدهٔ ششم برای ساخت این بند یا «شادُروان عظیم» که در جهان مانند نداشت، هزینهٔ هنگفتی صرف شد و با سنگ و ساروج آن را چنان مستحکم ساختند که آهن نیز برآن کارگر نبود. بیش از دو قرن بعد، حمدالله مستوفی بندامیر را از «عمارات عالیهٔ جهان» و عظیم تر از سد شاپور شمرده است.
بندامیر ظاهراً تا قرن یازدهم وضع مناسبی داشته، چنانکه شوشتری به نقل از علامهٔ دوانی در رسالهٔ عرض لشکر، از آن به عنوان کوهی در میان دریایی و جزیره ای در میان بحری یاد کرده است. تامس مور، شاعر ایرلندی، در یکی از اشعار خود، مناظر اطراف بندامیر و زیبایی های آن را ستوده است. اما کلودیوس ریچ در ۱۲۳۷ آن را ویران وصف کرده است. روستایی که به همین نام در حاشیهٔ غربی بند واقع شده، دست کم از اوایل قرن سیزدهم وجود داشته است.
بعدها نیز این بند به تناوب تخریب و ترمیم شد، چنانکه فسایی در دههٔ نخست قرن چهاردهم نوشته است که «گاهی از کنارهٔ این بند رخنه شود و مبالغی وجه نقد و چندین هزار عمله از دهات جمع نموده تا این رخنه را سد کنند». گزارش فرصت که در ۱۳۱۱ بند امیر را دیده و تصویر آن را نیز در کتاب خود کشیده، از آبادانی بند در آن سال ها حکایت دارد. در دورهٔ پهلوی پل بند امیر آسیب های بسیار دید و بخش عمدهٔ طاق ششم آن فروریخت. در سال های ۱۳۴۹ ه‍. ش به بعد تعمیرات اصلی بندامیر آغاز شد. طاق نهرگاوشیر که در سال های اوایل انقلاب اسلامی صدمات کلی دیده بود، در ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۶ ه‍. ش مرمت شد. این روستا یکی از نقاطق مورد توجه گرشگری استان فارس و ایران می باشد. این روستا در اواخل دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی به بخش تبدیل شد . اما به دلیل مهاجرت مردم به شهر ها و کشورهای اروپایی و آمریکا و اسرائیل سکنه آن کم شده و دوباره به دهستان تبدیل شد.

دانشنامه آزاد فارسی

بَند اَمیر
(یا: بند عضدی) بندی در استان فارس، شهرستان شیراز، به طول ۱۰۶ متر، بر روی رودخانۀ کر. در ۳۴کیلومتری شمال شرقی شیراز و یازده کیلومتری جنوب شرقی مرودشت قرار دارد. این بند در قرن ۴ق به امر عضدالدولۀ دیلمی ساخته شد، اما برخی ساختمان اولیۀ آن را مربوط به دورۀ هخامنشی می دانند. بند مزبور از سه قسمت تشکیل شده است: سدّ آبریز، دیواره های حفاظتی، و پل روی سدّ. دیوارهای آن را با قلوه سنگ و ملاطی محلی، به نام رونک، ساخته اند که ترکیبی از ماسه، آهک، خاکستر، و سفال کوبیده است.
بند امیر (افغانستان). بند امیر(افغانستان)
اولین پارک حفاظت شده ی افغانستان واقع در بامیان. این بند در سال 2009م به عنوان یک اثر ملی ثبت شده است. بند امیر دارای طبیعتی منحصر به فرد و از شش دریاچه ی به هم پیوسته، به وسعت 600 کیلومتر مربع تشکیلشده است. این پارک با ارتفاع 3000 متر نسبت به سطح دریا در کنار کوه ­های هندوکش و در 80 کیلومتری مجسمه ­های بامیان قرار گرفته است. گونه­ های جانوری مختلفی نظیر بز وحشی، گرگ، روباه، سهره برفی افغان و گوسفند وحشی در این زادبوم یافت می­ شوند. آب درون این بند غنی از مواد معدنی و دیواره ­های آن از سنگ ­های تراورتن تشکیل شده است.
بندهای ذوالفقار، غُلامان، قَمبر، هیبت، پودینه و پنیر شش دریاچه ی بند امیر را تشکیل می­ دهند. در میان اینها، دریاچه ی امیر دارای آب زلال و به باور افراد محلی شفابخش است. اهالی این منطقه خود را از سادات حسینی می­ خوانند.
منابع:
http://mashal.org/blog/%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A7-%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1/

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] بَند امیر مجموعه آبی به هم پیوسته از ۶ دریاچه کوچک طبیعی در کشور افغانستان است. نام این مجموعه برگرفته از عنوان امیرالمومنین(ع)، لقب امام اول شیعیان و داستان ساختن آنها توسط امام علی(ع) در باورهای محلی است. این مجموعه در ولایت بامیان قرار دارد. ذوالفقار، پودَنه، پنیر، هَیبت، قنبر و غلامان نام این دریاچه هاست. در کنار یکی از دریاچه ها، بنا و چشمه ای وجود دارد که مردم بومی، آن ها را به خاطر انتساب به امام علی(ع)، متبرک می دانند.
دریاچه های بند امیر و طبیعت اطراف آن به عنوان اولین پارک ملی افغانستان ثبت شده است.
بند امیر شامل ۶ دریاچه طبیعی کوچک در ولایت بامیان افغانستان است که از شرق با شهر بامیان حدود ۷۵ کیلومتر و از غرب با شهر یکه اولنگ حدود ۳۴ کیلومتر فاصله دارد. نام این مجموعه برگرفته از بندها/سدهای آن است که به مرور شامل بندها و دریاچه ها شده است. رشته کوه های هندوکش و بابا دریاچه های بند امیر را از شمال و جنوب دربرگرفته اند. بند امیر از سطح دریا ۲۹۰۰ متر ارتفاع دارد.