دانشنامه آزاد فارسی
سلسله ای از سلاطین مسلمان ترک هند. در دو منطقۀ دهلی و مالوه حکمرانی کردند (حک: ۶۸۹ـ۷۲۰ق؛ ۸۴۰ـ۹۳۷ق). احتمالاً آن ها ترکانی بودند که همراه سپاه سلطان شهاب الدین غوری به هند رفتند (۶۰۲ق) و به دو شاخه تقسیم شدند: ۱. خَلَجیان دهلی (حک: ۶۸۹ـ۷۲۰ق). مؤسس این شاخه جلال الدین فیروز شاه خلجی بود که پس از مدتی برادرزاده اش، علاءالدین خلجی، او را به قتل رساند و خود پادشاه دهلی شد. حکومت سلطان علاءالدین که با گسترش قلمرو خلجیان دهلی همراه بود، نزدیک به بیست سال ادامه یافت . درپی مرگ وی، ملک کافور، خواجۀ دربار، با زندانی کردن فرزندان بزرگ علاءالدین ، پسر خردسالش، شهاب الدین، را اسماً به سلطنت رساند و خود ادارۀ امور را به دست گرفت . پس از کشته شدن ملک کافور، قطب الدین مبارک شاه ، برادر بزرگ شهاب الدین ، با نیرنگ، مدعیان سلطنت را کنار زد و خود به حکومت رسید، اما فرمانروایی او دیری نپایید و با فتنۀ یکی از امرای خود به نام خسروخان کشته شد (۷۲۰ق). خسروخان اندک زمانی با لقب ناصرالدین خسرو شاه سلطنت کرد، اما تُغلُقیان سپاه وی را شکست دادند و او را کشتند و سلسلۀ خلجیان دهلی را برانداختند. ۲. خلجیان مالوه/مالوا (حک: ۸۴۰ـ۹۳۷ق). مؤسس این سلسله محمود اول خلجی بود که وزارت غوریان مالوه را داشت . دورۀ ۳۳سالۀ سلطنت محمود شاه اول گرچه با اعتراضات و طغیان های داخلی و منازعات خارجی همراه بود، اما قلمرو خلجیان که مرکزشان بماندو بود، گسترش یافت. پس از مرگ وی ، فرزندش ، غیاث الدین، نیز ۳۳ سال حکومت کرد (۸۷۳ـ۹۰۶ق). با کشته شدن غیاث الدین، فرزند بزرگش ، ناصرالدین ، حکومت را به دست گرفت (۹۰۶ـ۹۱۷ق). دورۀ حکومت یازده سالۀ وی به سرکوب شورش های برادرانش گذشت . سرانجام فرزند بزرگش ، شهاب الدین ، برضد ظلم و استبداد پدر قیام کرد و پس از درگذشت وی با نام محمود خلجی دوم به سلطنت نشست . سرانجام با یورش بهادرشاه گجراتی به مالوه و شکست محمودشاه دوم و الحاق مالوه به گجرات، سلسلۀ سلاطین خلجیان مالوه برافتاد.
