دانشنامه اسلامی
یکی از اهداف و اسرار زیارت، بزگداشت اولیای الهی و زنده کردن یاد و نام آنان و باور به عظمت و شکوه ایشان است. تعظیم بندگان صالح و برگزیده، حفظ شعائر الهی و مصداقی از آیه من یعظم شعائر الله فانها من التقوی القلوب است.یاد و خاطر آنان، یاد کرد بندگی و دلسپردگی آنان به خدا، ایثار و جان فشانی هایشان در دفاع از دین حق و مجاهدت های بی نظیر آنان، عبادت ها و نیایش های ایشان در محضر باری تعالی و است.پیشوایان معصوم، امامان نور و هدایت و معنویت هستند و ملاقات و زیارت عارفانه و خالصانه آنان، تقدیر و سپاس از هدایت گری آنان و اذعان به مقام والا و بزرگ ایشان در پیشگاه خداوند است. به یقین پیامبر خدا و ائمه(علیهم السّلام) صاحبان عزت، عظمت و شرافت اند و فضل و برتری آنان، روشن و محبوبیت شان در نزد پرودگار ثابت است. خداوند نور وجودی آنان را اشرف و برتر از همه قرار داده و در دنیا و آخرت به آنان عصمت، قدرت، توانایی، حکمت و پاداش عطا فرموده است. از دیدگاه صاحب المراقبات زائر حرم نبوی، بر پادشاه بزرگی وارد می شود که در بارگاه او، جز پاکان نزول نکنند و اجازه نیابند و همانا او حرمی را اراده کرده که انبیا و مرسلین و ملائک مقربین، بدون اذن داخل آن نمی شوند مقام پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم در نزد خداوند، بسی بزرگ است. مولا احمد نراقی نیز ضمن توصیه به شناخت سر معصومین(علیهم السّلام) و بزرگی و جلالت قدر ایشان، می گوید: در دل خود، باید عظمت شان و جلالت قدر شان را مستحضر گردی و متذکر حق عظیم ایشان در ارشاد مردم و رواج دین الهی شوی.
دوری از گناهان و آلودگی ها
زیارت و دیدار با معصومین(علیهم السّلام) _چه در حال حضور و چه بعد از وفات_ تاثیرات شگرفی بر روح و روان انسان دارد و او را به سوی معنویات، اخلاق فاضله و مکارم انسانی سوق می دهد. شاید یکی از حکمت های مهم زیارت، همین توجه زائر به معنویات، دعا، ذکر و نماز در حرم اولیای الهی و سعی در اصلاح و خودسازی و کسب طهارت درونی، جهت بار یافتن به درگاه آنان است.در زیارت رسول گرامی اسلام و امامان بزرگوار (علیهم السّلام)، معنویت و جذبه های روحانی آنان، پرده از حجاب ها و ظلمات بی شمار ما بر می دارد و موجب زدوده شدن آلودگی ها و تیرگی های درون می شود. آنان خود پاک و طاهرند و دوستداران و زائران خود را به سوی پاکی ها و معنویات می کشانند: انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا. چنان که در بحث حلق و تقصیر گذشت، آیه ثم لیقضوا تفثهم و لیوفوا نذورهم، به لقای امام تاویل شده است؛ یعنی، در پرتو دیدار و زیارت آنان، کدورت های اخلاقی و رذایل درونی، زدوده می شود و انسان از ظلمت و قساوت قلب رهایی می یابد. بر این اساس، یکی از برکات و آداب حضور در مرقدهای معصومین(علیه السّلام)، توبه و استغفار و دوری از گناهان و معاصی است؛ چنان که عارف والا مقام بهاری همدانی گفته است: «اگر تواند یک توبه درستی با جمیع مقررات معلوم در محل خود در خدمت پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) و امام(علیه السّلام) به جا آورد. آن بزرگوار را شاهد و شفیع خود قرار دهد و بنا بگذارد عند المراجعه، اگر دهانی که به آن آستانه شریفه رسیده و اعضایی که بر آنجاها مالیده شده و از برکت آنها اکتساب نور کرده، دوباره به لوث معاصی تلون نگرداند؛ بلکه از لغویات بی فایده هم اجتناب ورزد». از دیدگاه عارف الهی ملکی تبریزی نیز زائر مرقد منور نبوی، باید با طهارت جسم و روح و با توجه کامل به آن مکان مقدس، قدم بگذارد. این توبه، او را لا محاله از مخالفت فعلی پاک می کند تا از ورطه هلاکت نجات یابد و از رد شدن از درگاه او در امان باشد. اگر توفیق این کار (توبه) را پیدا کند، بر او است که از دری غیر از آن داخل شود و آن درهای اعتراف، پوزش، توسل، استغفار، التجا و اضطرار است. قرآن نیز به کسانی که گناه و بر خود ستم کرده اند، توصیه می کند به حضور پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) بشتابند و از او طلب مغفرت کنند و آن حضرت نیز برای آنان از خداوند آمرزش بطلبد: ولو انهم اذ ظلموا انفسهم جاءوک فاستغفروالله و استغفر لهم الرسول لو جدوا الله توابا رحیما.
تقرب و نزدیکی به خدا
یکی از اسرار و فواید زیارت خاندان وحی و بزرگداشت نام و یاد آنان، تقرب و نزدیکی به خدا و جلب عنایت و توجهات ویژه او است. زیارت، چون پیوند و تجدید عهد با بندگان خالص خداوند است، زمینه ساز کسب صفات شایسته و عامل رشد معنوی و در نتیجه تقرب به خدا می گردد. وقتی در زیارت، انسان ناقص در برابر انسان کامل قرار می گیرد، انگیزه کمال یابی، او را متوجه خدا می کند و مایه تقربش می شود: «فانکم وسیلتی الی الله و بحبکم و بقربکم ارجو نجاة من الله» و «اتقرب الی الله بموالاتکم».تقرب به اولیای خدا، راهی است برای نزدیکی به خداوند؛ چرا که اینان، وسیله، صراط، راهنما و مشعل هدایت اند و دعا و خواسته اصیل زائران نیز از ساحت اهل بیت(علیهم السّلام)، وساطت در محضر خدا و فراهم ساختن زمینه های قرب و نزدیکی به او است.پیامبر گرامی به حضرت علی(علیه السّلام) می فرماید: «یا اباالحسن! به درستی که خدای تعالی، قبر تو و فرزندان تو را بقعه هایی کرده است از بقعه های بهشت و عرصه ای از عرصه های آن و دل های خلق و برگزیدگان بندگان خود را مایل به آنها ساخته است، تا خواری و اذیت راه را متحمل شوند و قبور شما را تعمیر کنند و بسیار به زیارت آیند؛ به جهت تقرب به خدا و دوستی پیغمبر او». شاید بدین جهت است که زیارت پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) و سایر معصومین(علیهم السّلام)، زیارت خداوند دانسته شده است؛ چنان که رسول اکرم می فرماید: «من زارنی فی حیاتی او بعد موتی، فقد زار الله». امام رضا(علیه السّلام) در تبیین این روایت می فرماید: «رتبه پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) در بهشت بالاترین رتبه ها است. هر کس او را در رتبه اش در بهشت از خانه خود دیدار کند، خدای تعالی را زیارت کرده است». سالک عارف ملکی تبریزی آورده است: «اگر پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) به کرم و فضل خود به تو توجه کند و تو را بپذیرد و زیارت تو را قبول کند و سلام تو را جواب گوید و سخن تو را گوش دهد، خوشا به حال تو! باز خوشا به حال تو! در این صورت چنان است که به زیارت خدای جل جلاله نایل گشته ای و در این کار با فرشتگان مقرب و پیامبران مرسل شریک گشته ای».
جلوه گاه دوستی با اهل بیت
...
