تاریخ بغداد

دانشنامه عمومی

شهر بغداد در میانهٔ سدهٔ هشتم میلادی و به دنبال پیروزی عباسیان بر امویان و به عنوان پایتخت این دودمان ساخته شد. این شهر جایگزین شهر ساسانی تیسفون در جنوب غربی بغداد گشت که تا پایان سدهٔ هشتم بیشتر جمعیت خود را از دست داد. بغداد در سده های نهم و دهم و در عصر طلایی اسلامی، پایتخت خلافت اسلامی بود و در آغاز سدهٔ دهم تبدیل به بزرگ ترین شهر جهان گشت. بغداد در سدهٔ دهم رو به ضعف نهاد تا اینکه در سال ۱۲۵۸ با هجوم مغولان نابود شد.
شهر در دوران فرمانروایی ایلخانان دوباره ساخته شد اما هرگز شکوه و عظمت گذشته را به دست نیاورد. این شهر در سال ۱۴۰۱ دوباره و این بار به دست تیمور لنگ فتح شد و تحت حاکمیت سلاطین ترک درآمد. بغداد در سال ۱۵۰۸ به دست صفویان افتاد و سپس در سال ۱۵۳۴ توسط امپراتوری عثمانی اشغال شد. قیومت بریتانیا بر بغداد در سال ۱۹۲۰ آغاز گشت و سپس در سال ۱۹۳۲ به عنوان پایتخت پادشاهی عراق و بعدها جمهوری عراق معرفی شد.
بغداد به عنوان پایتخت عراق مدرن، تبدیل به ابرشهر شده و جمعیتی حدود ۷٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر را در خود جای داده است. این شهر دارای هشت بخش و محله های فراوانی است. بغداد بزرگ ترین شهر عراق، دومین شهر بزرگ کشورهای عربی ( پس از قاهره ) و دومین شهر بزرگ جنوب غرب آسیا ( پس از تهران ) است. در دوران معاصر، بغداد درگیر جنگ داخلی عراق بوده و در آن بمب گذاری هایی رخ داده است.
هر که را ندید، دنیا را ندید . .
واژهٔ بغداد برای نخستین بار در لوحه های اداری شهر کهن بابل در ۸۵ کیلومتری جنوب بغداد دیده شده است. این لوحه ها مربوط به دورهٔ حمورابی است و در این لوحه ها بر اساس واژه نامه های زبان های سومری و اکدی، بغداد به معنی کاخ عقاب است.
• محاصره و فتح بغداد ( ۸۱۲ تا ۸۱۳ )
• جنگ داخلی عباسیان ( ۸۶۵ - ۸۶۶ میلادی ) یا محاصره بغداد ( ۸۶۵ میلادی ) ( در خلال فتنه پنجم )
• نبرد بغداد ( ۹۴۶ ) : نبردی بین آل بویه و حمدانیان
• محاصره بغداد ( ۱۱۳۶ میلادی ) در زمان سلجوقیان
• محاصره بغداد ( ۱۱۵۷ میلادی ) درگیری سلجوقیان و بنی عباس
• سقوط بغداد ( ۱۲۵۸ ) : سقوط عباسیان توسط حمله مغول و تصرف شهر بغداد
• محاصره بغداد ( ۱۳۹۳ میلادی ) در زمان تیمور
• محاصره بغداد ( ۱۴۰۱ میلادی ) در زمان تیمور
• فتح بغداد ( ۱۵۳۴ ) : جنگ شاه طهماسب یکم با سلطان سلیمان
• فتح بغداد ( ۱۶۲۳ ) : باز پس گیری شهر بغداد توسط شاه عباس یکم از دولت عثمانی
• نبرد بغداد ( ۱۶۲۵ ) : جنگی که ارتش عثمانی برای پسگیری شهر بغداد انجام داد و در آن شکست خورد
• سقوط بغداد ( ۱۶۳۸ ) : باز پس گیری شهر بغداد توسط مراد چهارم عثمانی از شاه صفی صفوی
• محاصره بغداد ( ۱۷۳۳ ) : جنگ نادرشاه افشار با عثمانی
• سقوط بغداد ( ۱۹۱۷ ) : در جنگ جهانی اول
• سقوط بغداد ( ۲۰۰۳ ) : از عملیات های حمله به عراق ( ۲۰۰۳ ) پیرو جنگ عراق
• جنگ بغداد ( ۲۰۰۶ - ۲۰۰۸ میلادی ) : جنگ داعش با آمریکا و بریتانیا و دولت رسمی عراق
تاریخ بغداد (خطیب). تاریخ بغداد نوشتهٔ ابوبکر خطیب بغدادی که تا پایان عمر ( ۴۶۳ق ) به تکمیل آن می پرداخته، مجموعه زندگی نامه های بیش از ۷۸۰۰ تن از برجستگان بغداد و تاریخچه ای از شهر بغداد را تا روزگار نگارنده دربرمی گیرد. این اثر با دیباچه ای دربارهٔ شیوهٔ نگارش آن و تاریخچهٔ شهر بغداد، پایتخت عباسیان و از بزرگترین مراکز تمدن اسلامی در آن زمان، آغاز می شود. آن را از مهمترین منابع بررسی فرهنگی - علمی تاریخ بغداد و به طور کلی سده های اولیهٔ تمدن اسلامی می دانند.
این کتاب علاوه بر بیان تاریخ بغداد، روایاتی از خلفا و پیرامونیان آنان و رویدادهای آن زمان را نیز در بر می گیرد. آنچه اکنون از این کتاب بر جای است، از ۲۰۴ هجری تا ۲۱۸ هجری را پوشش می دهد و می توان از طریق آن به اطلاعات ارزنده ای دربارهٔ خلفا و بزرگان دربار و زناشویی مأمون دست یافت. علاوه بر آن روایات تازه ای را دربارهٔ طاهر بن حسین و عده ای از شاعران و موسیقی دانان بیان می کند. طبری نیز برای نگارش تاریخ سلسلهٔ عباسی از این اثر بهره برده است و در نقاطی از کتاب او، می توان به سبک یکسان دو کتاب پی برد.

دانشنامه آزاد فارسی

(یا: تاریخ مدینۀ السّلام) کتابی به عربی در شرح حال عالمان و محدثان بغداد، تألیف خطیب بغدادی (- ۴۶۳ق). تاریخ بغداد از کتب مهم اسلامی در مورد شهر بغداد از زمان بنا تا زمان فوت مؤلف است. کتاب مزبور با مقدمه ای مفصل در مورد مسائل تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی بغداد آغاز می شود. مقدمۀ مزبور به عنوان منبعی مهم برای تحقیق در مورد بغداد اهمیت یافته و به زبان های انگلیسی و فرانسوی ترجمه شده، به چاپ رسیده است. مؤلف پس از مقدمه به شرح حال ۷,۸۳۱ نفر از بزرگان بغداد یا منسوب به بغداد می پردازد. خطیب بغدادی در شرح حال محدثان، معمولاً یک یا چند حدیث از آنان نقل می کند، به همین سبب کتاب تاریخ بغداد اثری روایی و در زمرۀ کتب حدیث نیز به حساب می آید.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تاریخ بغداد (یا تاریخ مدینة السّلام)، اثری بسیار مهم به عربی در شرح حال عالمان و محدّثان و بزرگان بغداد، تألیف خطیبِ بغدادی، عالم قرن پنجم است.
زمان آغاز تألیف این کتاب بدرستی معلوم نیست، اما ظاهراً مؤلف تا هنگام مرگ پیوسته آن را تکمیل می کرده است؛ همچنانکه در شرح حال دو تن از بزرگان، سال درگذشت آن ها را ۴۶۳ ثبت کرده که سال درگذشت خود اوست.
محتوای کتاب تاریخ بغداد
عمده آثاری که وی مطالب خود را از آن ها اقتباس کرده، از میان رفته و حتی نام برخی از آن ها در منابع و متون دیگر نیامده است؛ ازینرو اِسنادهای وی، در شناساندن برخی از این آثار اهمیت بسیار دارد.
با بررسی و مقایسه نقل های خطیب و منابع او، معلوم شده که وی در نقل مطالب دقت داشته و در آن ها دخل و تصرف نکرده و هیچگاه سخنان دیگران را به خود نسبت نداده است.
از تأثیر تاریخ بغداد بر بسیاری از آثار پس از آن و همچنین تألیفات فراوانی که به نوعی مرتبط با آن صورت گرفته، می توان به اهمیت آن پی برد.
کتاب های تاریخی متأثر از تاریخ بغداد
...
[ویکی نور] تاریخ بغداد یا تاریخ مدینة السلام، اثر عربی عالم قرن پنجم، احمد بن علی خطیب بغدادی، با مقدمه و تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا الأهرام، به تشریح حال عالمان، محدّثان و بزرگان بغداد پرداخته است.
زمان آغاز تألیف، به درستی معلوم نیست، اما ظاهراً مؤلف تا هنگام مرگ پیوسته آن را تکمیل می کرده است؛ هم چنان که در شرح حال دو تن از بزرگان، سال درگذشت آنها را 463ق، ثبت کرده که سال درگذشت خود او می باشد.
اهمیت کتاب از جهت حیات علمی، در این است که از روش های تدریس و رویه های علما در برخورد با شاگردانشان و نیز از مدارسی که در دو قرن 4 و 5 هجری وجود داشته و حلقات علمی و نشست های دانشمندان در مساجد به جهت حدیث کردن و تدریس، گزارش می دهد؛ چنان که از نشاط علمی موجود در شهرهای اسلامی آن دوران نیز خبر داده است.
کتاب، با دو مقدمه از محقق و مؤلف، آغاز و مطالب، در بیست و چهار جلد و هر جلد در چندین باب، ارائه شده است.
مباحث، ارائه شرح حال کاملی از افراد است که شامل معرفی شخص به وسیله ذکر نام، نسب، کنیه، شیوخ، شاگردان، برخی ویژگی های اخلاقی، جرح و تعدیل هایی که نسبت به آنها صورت گرفته و هم چنین تاریخ درگذشت و محل دفن آنان می باشد.
مؤلف، به شرح حال دانشمندانی که در بغداد می زیسته و یا از آن دیدار کرده اند، پرداخته است؛ ازاین رو، به نوشته هایی که قبل از وی در شرح حال محدثین، خلفاء، أدبا و شعراء به رشته تحریر درآمده است، اعتماد کرده است.