جاویدان خرد

لغت نامه دهخدا

جاویدان خرد. [ خ ِ رَ ] ( اِخ ) جاودان خرد نام کتابی است منسوب بجمشید. اصل این کتاب از مسکویه رازی است که عبدالرحمن بدوی آنرا بنام «الحکمةالخالده » بچاپ رسانده است. این متن عربی ترجمه ایست از پهلوی با افزوده هائی از مسکویه رازی و بخش اصلی آن در «رسائل البلغاء و در اعیان الشیعه 10: صص 146- 194» چاپ شده است. و محمد حسین بن حاجی شمس الدین آنرا در 1065 هَ.ق. برای نوّاب ( ؟ ) به فارسی درآورده و بنام «شایسته خانی » نامیده است. این ترجمه را درویش فانی مانکجی فرزند لیم جی هوشنگ هاتری بای گجراتی بنام ناصرالدین شاه در بمبئی در 1293 - 1294 هَ.ق. ( 1246 یزدگردی ) بخط نستعلیق بچاپ سنگی رساند. و دیباچه و خاتمه ای بر آن افزود. مترجم در کتاب مسکویه رازی دست برده و پس و پیش کرده و رساله های دیگری هم در آن گنجانده است. تقی الدین محمدبن شیخ محمد ارجانی تستری در زمان جهانگیر پادشاه ترجمه دیگری از آن کرده است «ریو 440». ( از فهرست نسخه های خطی کتابخانه ٔدانشکده ادبیات ص 152 و فرهنگ ایران زمین شماره... مقاله دانش پژوه ). و در السعادة والاسعاد چ مینوی ص 296، 320، 321، 422 قسمتهایی از متن عربی آن آورده شده و از آن جمله است : ثلث تبطل مع ثلث : الشدة تبطل معالحیلة، والعجلة تبطل معالتأنی والاسراف یبطل معالقصد. ( از السعادة والاسعاد ). و رجوع بجاودان خرد شود.

فرهنگ فارسی

کتابی است شامل پندها و آداب و اخلاق از نوشته های حکیمان ایرانی پیش از اسللام و گاهی آنرا بهوشنگ یا حکیمان همزمان وی نسبت داده اند . در زمان مامون عباسی بنا بر روایات وزیر وی حسن بن سهل آن کتاب را تلخیص و بعربی ترجمه کرد و بنام (( الملخص لجاویدان خرد ) ) نامید . سپس ابو علی احمد بن مسکویه این تلخیص را بفارسی ترجمه کردو و بهمان نام (( جاویدان خرد ) ) خواند . متن عربی آن در (( اعیان الشیعه ج ۱ ) ) چاپ شده و نیز بنام (( الحکمه الخالده ) ) در مصر بطبع رسیده لیکن از متن فارسی منسوب به ابن مسکویه نسخه ای در دست نیست و فقط محمد حسین بن شمس الدین در سال ۱٠۶۵ ه. ق . از متن عربی ترجمه ای بفارسی برای پادشاه هند کرده و مطالبی بر آن افزوده است این ترجمه در تهران ( ۶ - ۱۲۹۵ ه. ق ) بنام ناصر الدین قاجار و باهتمام (( مظلوم مسافر مانکجی لیمجی هوشنگ هاتریا یزدانی ملقب به داریوش فانی ) ) چاپ شده است .

دانشنامه آزاد فارسی

جاویدان خِرَد
رجوع شود به:الحکمه الخالده

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] جاویدان خرد،
این کتاب اندرزنامه ای است شامل ادب و حکمت اقوام ایرانی ، هندی، عرب و رومی؛ به همین سبب گاهی آن را آداب الفرس و الهند و العرب و الروم نیز نامیده اند.
امین، أعیان الشیعه، ج۳، ص۱۶۰.
در صحت انتساب این اثر به مسکویه تردید نیست، زیرا در آن
احمد بن محمد مسکویه، الحکمة الخالدة، ج۱، ص۲۵، جاویدان خرد، چاپ عبدالرحمان بدوی، قاهره ۱۹۵۲، چاپ افست تهران ۱۳۵۸ ش.
زبان این اثر عربی است و آنچه آقابزرگ طهرانی
آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۱، ص۲۵.
...