معنی اختیارات بدیعی

دانشنامه آزاد فارسی

اِختیارات بَدیعی
تألیف علی بن حسین انصاری، معروف به حاجی زین عطار شیرازی، فرهنگ واژه ای دارویی و پزشکی، به فارسی. این کتاب، که بازنگری و افزودۀ فصل سوم کتابی دیگر از همین مؤلف با نام مفتاح الخزائن است، در ۷۷۰ق در دو مقاله تدوین و به بدیع الجمال همسر امیر مبارزالدین محمد مظفری پیشکش شده است. مقالۀ اول کتاب در داروهای مفرد و گیاهان و مقالۀ دوم در داروهای مرکب است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «اختیارات بدیعی» تنها اثر باقیمانده از علی بن حسین انصاری شیرازی(729-806ق) مشهور به حاج زین العطار یا زین الدین عطار است که ابتدا در سه رساله جداگانه در ادویه مفرده، ابدال و اصلاح داروها تنظیم یافته و در سال 767ق به نام مفتاح الخزائن منتشر شده است.
مؤلف بعداً تغییراتی در کتاب داده و در سال770ق و به نام «اختیارات بدیعی» به شاهزاده بدیع الجمال هدیه کرده است.
این کتاب مشتمل است بر مقدمه و دو مقاله و خاتمه بوده است. مقدمه در بیان کلیات اخذ ادویه و مقاله اول در بیان ادویه مفرده و اسامی آنها به لغت هر طایفه از طوایف و ابدال و اصلاح و منفعت و مضرات آن ها است.
مقاله دوم کتاب یا اصلاً تحریر نشده و یا در گذر زمان نابود شده است.
نویسنده در مقاله اول ادویه ها را یکایک به ترتیب حروف الفبا از الف تا یاء بیان نموده و در هر مورد به منشأ آن (حیوانی، معدنی، نباتی) اشاره نموده و قسمت موثر هر کدام را مشخص کرده است. آنگاه به بیان خواص آنها و این که با هر کدام چه نوع دارویی می سازند و در کدام بیماری ها استعمال می گردد پرداخته است. از موارد دیگر ذکر اشکال دارویی ادویه در آن دوران شیاف، مرهم، ضماد، گرد، حب، قرص، جوشانده است.