تتیس

لغت نامه دهخدا

تتیس. [ ت ِ ] ( اِخ ) سیاره تلسکوپی شماره 17 که بسال 1852 م. بوسیله لوتر کشف گردید.
تتیس. [ ت ِ ] ( اِخ ) دریای بزرگی که در عهد دوم معرفةالارضی سرزمین ایران را فراگرفته بود.رجوع به جغرافیای تاریخی غرب ایران ص 11 و 12 شود.
تتیس. [ ت ِ ] الهه دریا و دختر اورانوس و گا است وی تجسمی ازنیروی بارآوری آب است. بر اثر ازدواج وی با اوکه آنوس نه ره و اوسه آنید بوجود آمدند. این الهه را نباید با نوه اش تتیس اشتباه کرد. رجوع بماده بعد شود. سامی بیگ آرد: بزرگترین الهه دریا در اساطیر یونانی است یونانیها او را دختر زمین و آسمان میپنداشتند گویا با برادرش اقیانوس ( اوکه آنوس ) ازدواج کرده سه هزار پری بنام اقیانیده ( اوسه آنید ) و سه هزار دیگر بنا نهر ( نره ) تولید کرده است. ( از قاموس الاعلام ترکی ).
تتیس. [ ت ِ ] ( اِخ ) در افسانه های باستانی یونان ، ربةالنوع دریا و دختر «نره » و «دوریس » است. «زئوس » و «پوزیدون » هر دو خواهان ازدواج با وی شدند. ولی «تمیس » پیشگویی کرد، پسری که از تتیس بدنیا آید از پدرش بزرگتر و قوی تر خواهد بود. آنگاه خدایان مصمم شدند که تتیس با انسانی بنام «پله » پادشاه «فتی » ازدواج کند. ولی تتیس ازپذیرفتن این زناشویی سرباز زد و بصورتهای شیر و مارو آتش و آب درمی آمد و سعی میکرد که پله به او دسترسی پیدا نکند. ولی پله بکمک اسب افسانه ای شیرون علیرغم تغییر شکلهایی که تتیس بخود میداد، او را تسلیم ساخت و کامیاب گردید. جشن عروسی آنان در غار شیرون برگزار گردید و خدایان در آنجا حاضر شدند و برای عروس و داماد هدایای فراوانی آوردند. از این ازدواج آشیل بدنیا آمد. وی پاشنه پای پسر خود را گرفت و برای مصون ساختن او از جراحات ، درشط «ستیکس » فرو برد. رجوع به آشیل و تتیس و رجوع به قاموس الاعلام ترکی و ایران باستان ج 1 ص 774 شود.

فرهنگ فارسی

الهه دریا و دختر اورانوس است وی تجسمی از نیروی بار آوری آب است بر اثر ازدواج وی با او که آنوس نه ره و اوسه آنید به وجود آمدند . این الهه را نباید با نوه اش تتیس اشتباه کرد .

دانشنامه عمومی

تتیس (اسطوره). تتیس ( به یونانی: Τηθύς، به انگلیسی: Tethys ) در اساطیر یونانی یکی از شش دختر اورانوس و گایا و تجسم اقیانوس پربرکت بود. او با برادرش اوکئانوس ازدواج کرد و از او دارای بیش از ۳۰۰۰ فرزند به نام اوکئانیدها و ریورها شد؛
آن ها چشمه ها، دریاچه ها و رودخانه های جهان بودند. تتیس برای رئا به مانند مادری می بود و او را در حین جنگ میان تایتان ها با المپ نشینان بزرگ کرد.
تتیس در اساطیر یونان، نام ایزدبانوی دریا و مادربزرگ مادر آشیل یعنی ثتیس بود. در عروسی ثتیس با پلئوس، اریس سیب طلایی را میان مهمانان انداخت، که همین امر موجبات داوری پاریس و بعد شروع جنگ تروآ گردید.
تتیس (قمر). تِتیس از ماه های بزرگ سیارهٔ کیوان است که در سال ۱۶۸۴ توسط جووانی دومنیکو کاسینی کشف شده است.
قطر آن ۱۰۵۰ کیلومتر قدر آن ۴/۱۰ و فاصله متوسط از مرکز زحل ۲۹۴٬۷۰۰ کیلومتر است. چگالی آن به آب بسیار نزدیک است .

دانشنامه آزاد فارسی

تِتیس (Tethys)
در اساطیر یونان، از تیتانها، دختر اورانوس و گایا، همسر اوکئانوس. از اوکئانوس صاحب بیش از هزار فرزند شد، ازجمله خدایان رودها، اوکئانیدها (پریهای دریاهای آزاد) و امواج. تتوس معلم هِرا، الهۀ زنان و ازدواج، شد. سومین قمر زحل را تتوس نام گذاری کردند.
تتیس (اخترشناسی). تِتیس (اخترشناسی)(Tethys)
تِتیس
در اخترشناسی، قمر بزرگ سیارۀ زحل، و نهمین قمر شناخته شده از سمت این سیاره. تقریباً هر دو روز زمینی یک بار و در فاصلۀ متوسط ۲۹۵هزار کیلومتری بر گرد زحل مدار می پیماید. مدار آن موازی با استوای زحل و اندکی بیضی شکل است. تتیس کروی شکل است و اندازۀ قطر آن حدود ۱۰۶۰ کیلومتر، یک سوم قطر ماه است. ساختار درونی و ترکیب تتیس نامشخص است، اما سیاره شناسان براساس چگالی آن معتقدند قسمت اعظم آن از آب منجمد تشکیل شده است و فقط هستۀ سنگی کوچک دارد. سطح تتیس پُر از دهانه است و ترک هایی آن را پوشانده اند. بزرگی اودیسئوس، بزرگ ترین دهانۀ این قمر، ۴۰۰ کیلومتر است و از برخورد سیارکی به پهنای دوپنجم قطر تتیس ناشی شده است. بنابه تخمین سیاره شناسان، اگر تتیس هنگام برخورد سیارک جامد بود، ضربۀ حفرکنندۀ اودیسئوس آن را متلاشی می کرد. بنابه نظر دانشمندان اودیسئوس مدت ها پیش و در زمانی ایجاد شده است که تتیس هنوز کاملاً مایع بود و می توانست نیروی ناشی از ضربه ای عظیم را در خود جذب کند. بزرگ ترین ترک سطح این قمر ایتاکا چاسما نام دارد که خندق بسیار عظیمی به پهنای ۱۰۰ کیلومتر و عمق سه تا پنج کیلومتر است و حدود ۲هزار کیلومتر امتداد دارد. طول ایتاکا چاسما تقریباً برابر سه چهارم محیط تتیس است. بنابه باور دانشمندان، ایتاکا چاسما ضمن منجمد شدن تتیس پدید آمده است. سطح این قمر احتمالاً زودتر از درون آن منجمد شده است. بخش داخلی، ضمن انجماد، منبسط شده، سطح را جابه جا کرده، و شکاف داده است. بدین ترتیب، این ترک بسیار بزرگ پدید آمده است. در این قمر دشت های مسطحی با دهانه های اندک نیز وجود دارد که نشان می دهد تتیس، پس از منجمدشدن در میلیاردها سال پیش، از نظر زمین شناسی فعال بوده است. احتمالاً یخ فشان هایی فوران کرده اند و با پاشیدن آب بر سطح، دهانه ها را پوشانده اند. دو قمر کوچک تلستو و کالیپسو نیز در مدار تتیس بر گرد زحل می گردند. در ۱۶۸۴، اخترشناس ایتالیایی تبار فرانسوی، جووانی کاسینی، تتیس را کشف کرد و نام ایزدبانوی دریا و یکی از تیتان های اساطیر یونان را برای یافتۀ خود برگزید. هر یک از ویژگی های سطحی تتیس را به نام شخصیت ها و مکان هایی نامیده اند که در شعر حماسی اودیسه، سرودۀ هومر، آمده اند.
تتیس (اسطوره). تِتیس (اسطوره)(Thetis)
تِتیس و ملازمانش در حال آماده کردن زره آشیل
در اساطیر یونان، زیباترین نِرِئید (الهۀ دریا)، و مادر آشیل. طفلش را در رود استوکس غوطه داد که در نتیجه، به جز پاشنه هایش، سراپا رویین تن شد. در ایلیاد هومر، تتیس زرهی را که هِفایستوس ساخته است به آشیل می دهد. چون مقدر بود که پسرش قوی تر از شوهرش باشد، پس به خواست خدایان به اجبار با پلئوس، که از خاکیان بود، ازدواج کرد. کوشید با تبدیل خود به پرنده، درخت و سرانجام ببر از او بگریزد، اما نتوانست از آغوشش خلاصی یابد. در عروسی او، اِریس، تجسم نزاع، سیبی زرین را به میان مهمانان انداخت تا پاداش زیباترین الهۀ آن جمع باشد. چون میان آفرودیت، آتنا و هِرا نزاع درگرفت، پاریس، شاهزادۀ تروا، به داوری فراخوانده شد و به نفع آفرودیت رأی داد و در ازای آن هلن نصیب او شد که جنگ های تروا را به دنبال داشت.