دانشنامه اسلامی
نویسنده موضوع اسباب نزول را در مکتب شیعه مورد بررسی قرار داده و راز غیبت عالمان این مکتب از این حوزه را یادآور می شود. به اعتقاد نویسنده اختصاص بابی مستقل به اسباب نزول زاییده جامعه سنی است اما در مکتب شیعی هیچ گاه اسباب نزول بصورت مستقل و جدا از سایر روایات تفسیری مورد بحث واقع نشده است. نویسنده بر این باور است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم و ائمه اهل البیت علیهم السّلام اهتمام ویژه ای به بیان اسباب نزول آیات قرآنی داشتند. از این رو پندار کسانی را که معتقدند ایشان نسبت به موضوع مذکور توجهی نداشته اند مردود می داند. نویسنده یادآور می شود که بذر اولیه بحث از اسباب نزول را خود پیامبر افشاند و حضرت بر آگاهی مسلمانان از اسباب نزول اهتمام ویژه ای مبذول می داشت. البته این بدان معنا نیست که ایشان به صورت کامل بدین موضوع پرداخته و یا بابی مستقل را بدان اختصاص داده اند بلکه به اشاراتی که باب موضوع را باز نگاه دارد اکتفا نموده تا آیندگان به تکمیل آن بپردازند. در بخشی از کتاب نویسنده از نقش ویژه علی علیه السّلام در بیان اسباب نزول پرده برداشته و احتجاجات متعدد ایشان را با اسباب نزول یادآور شده و از اهتمام ویژه ایشان به این موضوع سخن می گوید. در ادامه به دوره استقلال علم اسباب نزول از سایر روایات تفسیری اشاره شده و از طبری به عنوان نخستین مفسری که بدین امر مبادرت ورزید نام برده می شود. نویسنده در مورد مکتب شیعی یادآور می شود که علم اسباب نزول در زمان خود ائمه اهل البیت علیهم السّلام تدوین یافته و وجود منابعی شیعی که به صورت مستقل بدین موضوع پرداخته باشند را منکر می شود. در نهایت دیدگاه های جدید عالمان معاصر اهل سنت و شیعه را در مورد اسباب نزول یادآور شده و گستره و دامنه علم اسباب نزول را مورد بررسی و تحقیق قرار می دهد.
ساختار کتاب
کتاب حاضر دارای یک مقدمه و شش بخش ذیل می باشد: ۱- (البذور الاولی)، به موضوع: «النبی صلی الله علیه و آله وسلّم و اسباب النزول» در دو قسمت: حرکة النبی صلی الله علیه و آله وسلّم و اهتمام الصحابة فی عصر الرسول صلی الله علیه و آله وسلّم ، اختصاص یافته است. ۲- (بین التفکر و بوادر التاسیس) عناوینی چون: وفاة الرسول صلی الله علیه و آله وسلّم و انقطاع الوحی، دور الامام علی علیه السّلام فی اسباب النزول، الوقوف بوجه التفکر لاسباب النزول، الاحتجاج باسباب النزول، دور الامام علی علیه السّلام فی روایة الاسباب و غیره را مورد بحث قرار می دهد. ۳- (شیوع الاسباب) به موضوعاتی چون: وفاة الشاهدین علی الوحی، الاسباب و الوضع، حول دور التابعین و غیره اختصاص یافته است. ۴- (استقلال علم اسباب النزول) دارای عناوینی چون: نحو استقلال اسباب النزول، اول الغیث، نقطة التحول، المدرسة الشیعیة، ماذا فی تفاسیر الشیعة، المصادر الشیعته فی اسباب النزول و غیره می باشد. ۵- (الدراسات الحدیثة) به سه عنوان: الدراسات العامة، الدراسات المثیرة للجدل و الدراسات الشیعیة اختصاص یافته و اسباب نزول از سه زاویه فوق مورد بررسی قرار گرفته است. ۶- (تحقیق دائرة اسباب النزول). در پایان هم منابع و مآخذ کتاب معرفی شده است.
نسخه شناسی
کتاب حاضر به قلم آقای حسن محسن حیدر و به زبان عربی نگارش یافته و در قطع رقعی با جلد شومیز در ۱۲۰ صفحه برای بار نخست در سال ۱۴۲۷ ه. ق/ ۱۳۸۵ ه. ش از سوی «انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی» یا «المرکز العالمی للدراسات الامیة» قم، منتشر شده است.
[ویکی نور] اسباب النزول القرآنی (غازى عنایه). أسباب النزول القرآنی اثر غازی عنایة در موضوع علوم قرآنی به زبان عربی تألیف شده است.
مؤلف که از قرآن پژوهان و دارای تألیفات متعددی در زمینۀ مسائل علوم قرآنی است، در این کتاب مسالۀ اسباب النزول را بررسی نموده است.وی مطالب کتاب را در چهار باب شرح داده که در باب اول اسباب النزول را تعریف و مثالهایی از قرآن برای آن آورده و فوائد شناخت آنرا نیز توضیح داده است،در باب دوم رابطۀ بین لفظ و سبب را بررسی و شواهدی از قرآن برای هر کدام آورده است.
در باب سوم روایات اسباب النزول را ذکر و در باب آخر آیاتی که دارای اسباب النزول هستند به ترتیب از ابتدا تا آخر قرآن بررسی نموده است-در حقیقت مطالب کتاب را در دو قسم می توان تقسیم کرد که قسم اول بحث مفهومی است و قسم دوم بحث مصداقی که پیرامون آیاتی که دارای اسباب النزول هستند بحث نموده است.
از آنجا که عمدۀ مطالب کتاب در خصوص آیاتی است که دارای اسباب النزول می باشند، این کتاب می تواند منبع مفیدی برای بحث اسباب النزول باشد
کتاب دارای یک مقدمه و چهار باب می باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است:
[ویکی فقه] اسباب النزول القرآنی (غازی عنایه). دکتر غازی عنایة، کتاب اسباب النزول القرآنی را پیرامون یکی از موضوعات علوم قرآنی یعنی مساله شناخت اسباب النزول نوشته است.
مؤلف که از قرآن پژوهان و دارای تالیفات متعددی در زمینه مسائل علوم قرآنی است؛ در این کتاب مساله اسباب النزول را بررسی نموده است. وی مطالب کتاب را در چهار باب شرح داده که در باب اول اسباب النزول را تعریف و مثال هایی از قرآن برای آن آورده و فوائد شناخت آنرا نیز توضیح داده است، در باب دوم رابطه بین لفظ و سبب را بررسی و شواهدی از قرآن برای هر کدام آورده است. در باب سوم روایات اسباب النزول را ذکر و در باب آخر آیاتی که دارای اسباب النزول هستند به ترتیب از ابتدا تا آخر قرآن بررسی نموده است- در حقیقت مطالب کتاب را در دو قسم می توان تقسیم کرد که قسم اول بحث مفهومی است و قسم دوم بحث مصداقی که پیرامون آیاتی که دارای اسباب النزول هستند بحث نموده است. از آنجا که عمده مطالب کتاب در خصوص آیاتی است که دارای اسباب النزول می باشند، این کتاب می تواند منبع مفیدی برای بحث اسباب النزول باشد
ساختار کتاب
کتاب دارای یک مقدمه و چهار باب می باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است: باب اول: تعریف علم اسباب النزول شامل سه فصل تعریف اسباب النزول، مثال هایی از اسباب النزول. و فوائد شناخت اسباب النزول. باب دوم: عموم لفظ و خصوص سبب شامل سه فصل عموم لفظ و سبب، خصوص لفظ و سبب و عموم لفظ و خصوص سبب. باب سوم: روایات اسباب النزول شامل سه فصل تعدد روایات در سبب نزول یک آیه، تعدد سبب و وحدت نزول و تعدد نزول (چند آیه) و وحدت سبب. باب چهارم: آیاتی که دارای اسباب النزول می باشند.
ویژگی ها
۱- در باب چهارم: آیاتی که دارای اسباب نزول می باشند به ترتیب، از سوره بقره تا سوره ناس مورد بررسی و موارد آن ذکر شده است. ۲- برخی از آیات را که می گوید دارای اسباب نزول هستند. روایات متعددی درباره سبب نزول آن ذکر می کند ۳- در باب اول: ابتدا در مقدمه ضرورت شناخت اسباب نزول را بیان، سپس اقوال علماء را در این باره ذکر نموده، به معرفی کسانی که برای معرفت و شناخت اسباب النزول اقدام نموده اند از قرن اول تا قرن دهم پرداخته است. ۴- در همین باب فصل اول: پس از تعریف اسباب النزول عوامل سبب نزول آیات را بیان نموده است ۵- در باب دوم: رابطه لفظ (آیه) و سبب (نزول) را به سه قسم: عموم لفظ و عموم سبب، خصوص لفظ و خصوص سبب، و عموم لفظ و خصوص سبب، تقسیم نموده است. ۶- در فصل سوم از باب اول: فوائد شناخت اسباب النزول را همراه با آیاتی از قرآن ذکر نموده است.
نسخه شناسی
...
[ویکی نور] اسباب النزول القرآنی (غازی عنایه). أسباب النزول القرآنی اثر غازی عنایة در موضوع علوم قرآنی به زبان عربی تألیف شده است.
مؤلف که از قرآن پژوهان و دارای تالیفات متعددی در زمینۀ مسائل علوم قرآنی است، در این کتاب مسالۀ اسباب النزول را بررسی نموده است.وی مطالب کتاب را در چهار باب شرح داده که در باب اول اسباب النزول را تعریف و مثالهایی از قرآن برای آن آورده و فوائد شناخت آنرا نیز توضیح داده است،در باب دوم رابطۀ بین لفظ و سبب را بررسی و شواهدی از قرآن برای هر کدام آورده است.
در باب سوم روایات اسباب النزول را ذکر و در باب آخر آیاتی که دارای اسباب النزول هستند به ترتیب از ابتدا تا آخر قرآن بررسی نموده است-در حقیقت مطالب کتاب را در دو قسم می توان تقسیم کرد که قسم اول بحث مفهومی است و قسم دوم بحث مصداقی که پیرامون آیاتی که دارای اسباب النزول هستند بحث نموده است.
از آنجا که عمدۀ مطالب کتاب در خصوص آیاتی است که دارای اسباب النزول می باشند،این کتاب می تواند منبع مفیدی برای بحث اسباب النزول باشد
کتاب دارای یک مقدمه و چهار باب می باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است:
[ویکی نور] اسباب النزول القرآنی (محسن حیدر). اسباب النزول القرآنی، تاریخ و حقایق تألیف حسن محسن حیدر به بررسی حقایقی تاریخی در باب «اسباب نزول»آیات قرآنی می پردازد.نویسنده موضوع اسباب نزول را در مکتب شیعه مورد بررسی قرار داده و راز غیبت عالمان این مکتب از این حوزه را یادآور می شود.
به اعتقاد نویسنده اختصاص بابی مستقل به اسباب نزول زاییدۀ جامعۀ سنّی است اما در مکتب شیعی هیچگاه اسباب نزول بصورت مستقل و جدا از سایر روایات تفسیری مورد بحث واقع نشده است.نویسنده بر این باور است که پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم و ائمه اهل البیت علیهم السلام اهتمام ویژه ای به بیان اسباب نزول آیات قرآنی داشتند.ازاین رو پندار کسانی را که معتقدند ایشان نسبت به موضوع مذکور توجهی نداشته اند مردود می داند.
نویسنده یادآور می شود که بذر اولیه بحث از اسباب نزول را خود پیامبر افشاند و حضرت بر آگاهی مسلمانان از اسباب نزول اهتمام ویژه ای مبذول می داشت.البته این بدان معنا نیست که ایشان به صورت کامل بدین موضوع پرداخته و یا بابی مستقل را بدان اختصاص داده اند بلکه به اشاراتی که باب موضوع را باز نگاه دارد اکتفا نموده تا آیندگان به تکمیل آن بپردازند.
در بخشی از کتاب نویسنده از نقش ویژه علی علیه السلام در بیان اسباب نزول پرده برداشته و احتجاجات متعدد ایشان را با اسباب نزول یادآور شده و از اهتمام ویژه ایشان به این موضوع سخن می گوید.
در ادامه به دورۀ استقلال علم اسباب نزول از سایر روایات تفسیری اشاره شده و از طبری به عنوان نخستین مفسری که بدین امر مبادرت ورزید نام برده می شود. نویسنده در مورد مکتب شیعی یادآور می شود که علم اسباب نزول در زمان خود ائمه اهل البیت علیهم السلام تدوین یافته و وجود منابعی شیعی که به صورت مستقل بدین موضوع پرداخته باشند را منکر می شود.
[ویکی فقه] اسباب النزول القرآنی (کتاب). دکتر غازی عنایة، کتاب اسباب النزول القرآنی را پیرامون یکی از موضوعات علوم قرآنی یعنی مساله شناخت اسباب النزول نوشته است.
مؤلف که از قرآن پژوهان و دارای تالیفات متعددی در زمینه مسائل علوم قرآنی است؛ در این کتاب مساله اسباب النزول را بررسی نموده است. وی مطالب کتاب را در چهار باب شرح داده که در باب اول اسباب النزول را تعریف و مثال هایی از قرآن برای آن آورده و فوائد شناخت آنرا نیز توضیح داده است، در باب دوم رابطه بین لفظ و سبب را بررسی و شواهدی از قرآن برای هر کدام آورده است. در باب سوم روایات اسباب النزول را ذکر و در باب آخر آیاتی که دارای اسباب النزول هستند به ترتیب از ابتدا تا آخر قرآن بررسی نموده است- در حقیقت مطالب کتاب را در دو قسم می توان تقسیم کرد که قسم اول بحث مفهومی است و قسم دوم بحث مصداقی که پیرامون آیاتی که دارای اسباب النزول هستند بحث نموده است. از آنجا که عمده مطالب کتاب در خصوص آیاتی است که دارای اسباب النزول می باشند، این کتاب می تواند منبع مفیدی برای بحث اسباب النزول باشد
