روادیان

لغت نامه دهخدا

روادیان. [ رَوْ وا ] ( اِخ ) سلسله ای از امرای محلی آذربایجان بودند. این خاندان که اصلاً از مهاجران عرب بوده اند نسب خود را به روادبن مثنی الازدی میرساندند که در عهد خلافت ابوجعفر منصور عباسی از جانب والی آذربایجان حکومت تبریز و نواحی آن را یافته بود و فرزندانش از اواسط قرن سوم قدرتی حاصل کردند و یکی از افراد آن خاندان بنام ابوالهیجا تمام آذربایجان را از وجود دشمنان خود صافی کرد و پسرش مملان با ارمنیان و گرجیان جنگهایی کرد و فتوحاتی حاصل نمود.
پسر مملان یعنی ابومنصور وهسودان از حدود سال 410 هَ. ق. ببعد پادشاه آذربایجان بود و اوست که قطران شاعر مشهور را در دربار خود داشت. این وهسودان در حمله طغرل بر آذربایجان از میان رفت و دیگر خبری از او در دست نیست ، لیکن پسرانش ابونصر مملان و ابوالهیجا منوچهر و ابوالقاسم عبداﷲ بعد از او مشهورند و ابونصر مملان بن وهسودان بفرمان طغرل در سال 450 به جای پدر بر تخت امارت آذربایجان نشست. قطران شاعر این هر سه پسر را مدح گفته است. ( از تاریخ ادبیات صفا ج 2 ص 44 ). و رجوع به شهریاران گمنام تألیف احمد کسروی چ 2 از ص 148 ببعد شود.

فرهنگ فارسی

سلسله ای از امرای محلی آذربایجان هستند که بسبب وجود بعضی از گویندگان در دستگاه آنان در ادبیات ایران شهرتی دارند.این خاندان اصلا از مهاجران عرب بوده اند و نسب خود را به رواد بن مثنی ازدی (ه.م. ) میرساندند . اولاد او از اواسط قرن سوم ه. قدرتی بدست آوردند و یکی از افراد آن خاندان بنام ابوالهیجائ تمام آذربایجان را از وجود دشمنان خود پاک کرد و پسرش (( مملان ) ) با ارمنیان و گرجیان جنگهایی کرد و فتوحاتی حاصل نمود . پسر مملان ابومنصور وهسودان از حدود ۴۱٠ پادشاه آذربایجان بود و او ممدوح قطران شاعر است .وهسودان در حمله طغرل بر آذربایجان از میان رفت و پسرانش ابونصر مملان ابوالهیجائ منوچهر و ابوالقاسم عبدالله پس ازو شهرتی یافته اند . ابونصر مملان مزبور بفرمان طغرل در ۴۵٠ ه. ق .بجای پدر بر تخت امارت با آذربایجان نشست . قطران هر سه پسر مذکور را مدح گفته است . توضیح این خاندان را با [[ روادیان ]] (بتخفیف و او ) (ه.م. ) نباید اشتباه کرد. روادیان مورد بحث را بدو سلسله باید تقسیم کرد :الف - سلسله اول .افراد مهم این خاندان ازین قرارند : ۱ - رواد(ه.م. ) ۲- وجنائ بن رواد.۳- محمد ابن رواد. ۴ - یحیی بن رواد (وی در۲۳۵ بدست حمدویه یا بغا گرفتار شد و ازین پس تا ۳۴۴ ازین خاندان خبری نیست ). ب .افراد مهم سلسله دوم ازین قرارند : ۱ - ابوالهیجائ بن رواد (در سال ۳۴۴ ه. ق. ذکر او بمیان آمده ) وی حاکم اهر ورزقان بود . در سالهای ۳۷٠ و ۳۷۱ وی بر آذربایجان واران و ارمنستان تسلط یافت . ۲ - مملان بن ابوالهیجائ.وی با ارمنیان و گرجیان جنگید ( ۳ . ) ۳۸٠- ابو منصور وهسودان بن مملان (حدود ۴۱٠ تا ۴۲٠ ). وی با غزان و سپهبند موغان جنگید . در سال ۴۴۶ طغرل بیک سلجوقی به آذربایجان رفت و وهسودان اطاعت او را پذیرفت و خطبه بنام او خواند. ۴ - ابو نصر مملان بن و هسودان.۵ - ابوالهیجائ منوچهر بن وهسودان . ۶ - ابوالقاسم عبدالله .
سلسله از امرای محلی آذربایجان بودند این خاندان که اصلا از مهاجران عرب بوده اند نسب خود را به رواد بن مثنی الازدی میرساندند که در عهد خلافت ابو جعفر منصور عباسی از جانب والی آذربایجان حکومت تبریز و نواحی آنرا یافته بود و فرزندانش از اواسط قرن سوم قدرتی حاصل کردند

دانشنامه آزاد فارسی

رَوادیان
دودمانی از فرمانروایان آذربایجان که از اوایل قرون ۴ تا ۴۶۳ق در آن جا حکم راندند. روادیان که پس از سالاریان (سلاریان) در آذربایجان به فرمانروایی رسیدند، نوادگان روادبن مُثّنی، از اعراب اَزْد بودند که در قرون ۲ و ۳ق بر شهر تبریز استیلا داشتند. با قدرت یافتن سریع کُردها در آذربایجان در قرن ۴ق، روادیان با کردان، به ویژه شاخۀ کردان هذبانی، همدست شدند، تا آن جا که خود روادیان را نیز غالباً کرد می دانستند. نخستین بار هنگامی از این دودمان یاد می شود که محمد بن حسین روادی برخی از نواحی آذربایجان، احتمالاً ورزقان و اهر در شمال تبریز را به تصرف درآورد. در قرن ۵ق برجسته ترین فرد دودمان روادی یعنی وهسودان بن مملان اول (۴۱۶ـ۴۵۱ق) بر آذربایجان حکومت می کرد. وی به یاری امرای کرد که در همسایگی ایشان بودند، نخستین تاخت و تاز ترکمانان غز را سرکوب کرد، اما در ۴۴۶ق تسلیم طغرل سلجوقی شد. از آن پس روادیان به عنوان دست نشاندگان سلجوقیان حکومت می کردند، تا این که الپ ارسلان سلجوقی از سفر جنگی به آسیای صغیر بازگشت و مملان دوم پسر وهسودان را بر کنار کرد (۴۶۳/۴۶۵ق). از این پس تنها یکی دیگر از افراد دودمان روادی شناخته شده است و آن احمد یل مراغی است که نام وی را دسته ای از غلامان ترک که به نام او احمد یلی خوانده می شدند و سال های دراز در مراغه حکومت داشتند، (← اتابکان_مراغه) ماندگار کردند. شدادیان نیز شاخه ای از روادیان بودند که در خارج از آذربایجان، در ولایت ارّان، قدرت یافتند.