دانشنامه اسلامی
۱. ↑ شرح مختصر المعانی، تفتازانی، مسعود بن عمر (سعدالدین)، دار الذخائر، قم، ۱۳۱۸، چ سوم، ص ۲۴ ـ ۲۵.۲. ↑ المجع العلمی الاسلام، عبدالهادی الفضلی، تهذیب البلاغه، تهران، ۱۳۷۴، چ ۷، ص ۱۹.۳. ↑ معانی، شمسیا، سیروس، نشر میترا، تهران، ۱۳۷۵، چ ۴، ص ۱۳ ـ ۱۴.
منبع
سایت اندیشه قم.
...
[ویکی اهل البیت] علم معانی علم به اصول و قواعدی است که به یاری آنها کیفیت مطابقه کلام با مقتضای حال و مقام شناخته می شود. موضوع آن الفاظی است که رساننده مقصود متکلم باشد و فایده آن آگهی بر اسرار بلاغت است در نظم و نثر.علم معانی، دانشی است با آن، شناخت حالات گوناگون کلام برای هماهنگ شدن با حال شنونده یا مخاطب میسّر می گردد. به تعبیر دیگر، گوینده سخندان (بلیغ)، سخنش را به میزان آگاهی شنونده و برابر با اندیشه مخاطب و اندازه شوق او یا عدم اشتیاقش ادا کرده و مقصودی خاص را منظور دارد. آنچه موجب شد تا دانشمندان ادیب به این دانش توجه نمایند، همه برای کشف شیوایی و فصاحت کلام خداوند سبحان در آخرین کتاب آسمانی (قرآن کریم) بوده است. دانشمند معاصر، فؤاد سزگین، علم معانی را «نحو انشائی» می خواند.
در این علم از چند مبحث اساسی که هر یک منقسم به اقسامی می شود بحث می کنند زیرا کلام یا خبری است و یا انشائی در صورت اول بحث در «اسناد» و تحقیق در «مسندالیه» و متعلقات آن پیش می آید. اسناد ممکن است به نحو «قصر یا حصر» صورت پذیرد و جمله های خبری و انشائی که در کنار یکدیگر قرار گیرند می توانند به هم معطوف گردند (وصل) و یا به نحو انفصال از یکدیگر آورده شوند (فصل) و همچنین می توان معنی مقصود را در کمترین کلمات (ایجاز) و یا در کلمات بسیار (اطناب) و یا در کلماتی که مساوی معنی باشد (مساوات) آورد. بنابراین مباحث زیر در علم معانی مورد بحث قرار می گیرد:
علم معانی معمولاً در کنار علم بیان به صورت «علم معانی و بیان» تعبیر می شود. علم معانی یکی از فنون بلاغت است.
