جقه

لغت نامه دهخدا

جقه. [ ج ِق ْ ق َ / ق ِ ] ( اِ ) جغه. پَرَک. تِل. بته ای ساخته از پر پرندگان که بر بالای پیش کلاه پادشاهان ایران است و آن کوچک کرده سرو سرافکنده ، نشان ایران و ایرانیان و حکایت کننده از راستی و تواضع ایشان است. ( یادداشت مؤلف ) :
از جقه و دربندی و تشریف سقرلاط
خاصی به جهان فرق توان کرد ز عامی.نظام قاری.رجوع به بلادالخاضعین شود.
- بته جقه ؛ بته جغه. نقش سرو سرافکنده که نشان راستی و فروتنی ایرانیان است. ( یادداشت مؤلف ) رجوع به جغه شود.
- جقه چوبی . رجوع به جغه چوبی شود.
جقه. [ ج ِق ْ ق َ ] ( ع ص ) ناقه کهن سال. ( منتهی الارب ) الناقة الهرمة. ( اقرب الموارد ).
جقه. [ ج ِ ق َ ] ( اِخ ) دهی است از دهستان بدوستان بخش هریس شهرستان اهر در 31500گزی باختر هریس و 3500گزی شوسه تبریز - اهر. کوهستانی و معتدل است و سکنه آن 1429 تن اند. آب آن از چشمه و محصول آن غلات و حبوب و شغل اهالی زراعت و گله داری و صنعت دستی آنان فرش بافی است.راه مالرو دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4 ).

فرهنگ عمید

١. شیئی زینتی به شکل سرو خمیده، گل وبته، خورشید، ماه، و امثال آن که به کلاه و تاج می زدند.
٢. تصویری به شکل سرو خمیده.

فرهنگ فارسی

دهی است از دهستان بدوستان بخش هریس شهرستان اهر در ۳۱ هزار گزی و پانصد گزی شوسه تبریز - اهر . کوهستانی و معتدل است و سکنه آن ۱۴۲۹ تن اند آب آن از چشمه و محصول آن غلات و حبوب و شغل اهالی زراعت و گله داری و صنعت دستی آنان فرش بافی است . راه مالرو دارد .

دانشنامه عمومی

جـِقّه، جـِغّه، پَرَک یا تِل، قطعه ای زینتی، ساخته شده از پر و گوهر است که از آن بر بالای تاج، کلاه و دستار شاهان ایران و تعدادی دیگر از فرمانروایان جهان اسلام، ازجمله سلاطین امپراتوری عثمانی و ممالیک مصر استفاده می شد.
جقه نادری و جقه های به کاررفته در تاج های کیانی و پهلوی، مهم ترین جقه های ایرانی حاضر هستند که امروزه بخشی از جواهرات ملی ایران به شمار می روند.
جقه نماد سرو فروافکنده است و این نماد سرو کشمر است که به دستور خلیفه آن را بریدند و فرو افکندند. روزنامه_ادب |۴۶| سال دویّم بتاریخ بیست و پنجم ربیع الاول ۱۳۲۰ و دویّم ژئون ماه فرانسه ۱۹۰۲ به نقل از منابع قدیمی می نویسد: چون سرو را فرو انداختند به بناها و کاریزهای آن ناحیه خلل عظیم رسید و مرغان مختلفه الالوان که بر آن آشیانه داشتند، از حد و حصر بیرون آمدند چنان که هوا پوشیده گشت و این مرغان به انواع و اصوات مختلفه خود نوحه و زجه می کردند و گاو و گوسفند و حیواناتی که در سایه سرو می آرمیدند، همه ناله و زاری آغاز نهادند چنان که هیچ کس را تاب شنیدن آن ناگواری نبود. مخفی نماناد که قدمای فرس به واسطه احترام سرو مزبور همه جا در نقاشی عمارت و نقش منسوجات و گلدوزی ها و غیرها صورت سروی که نوک مخروطی آن متمایل شده باشد، متداول ساخته اند و به عباره آخری آن را «بته جقه» می گویند؛ زیرا که از قدیم جقه ملوک عجم را به صورت سرو کاشمر می ساختند و حکمای فرس، سرو را رب النوع حیات دائمه نباتات می شمرند، همچنان که ماهی را رب النوع حیات باقیه حیوانات دانستندی و نشان ملتی بهدینان در همه جا سرو و ماهی بوده است… و گمان بهدینان براین بوده است که سرو و ماهی در نبات و حیوان بدون سبب خارجی زوال نمی یابند. [ نیازمند منبع]

دانشنامه آزاد فارسی

جِقّه
زینتی پرطاووسی و مخصوص کلاه. این واژه در متون فارسی قرون ۱۱ و ۱۲ق آمده است. معمولاً از پر پرندگانی چون حواصیل یا بُرنا تهیه می شد و جواهرنشان بوده است. جقّه، سمت چپ کلاه شاهزادگان وصل می شد. به گفتۀ شاردن، سیاح فرانسوی (۱۶۴۳-۱۷۱۲) همسران اشخاص والامقام صفوی، نیمتاج هایی با جقّه های کوچک به سر می گذاشتند.
جقه (گیاه شناسی). جِقّه (گیاه شناسی)(pappus)
کاسۀ گل تغییرشکل یافتۀ متشکل از حلقه ای از کرک های ظریف و ابریشمی. گاه به فلس ها یا دانه های کوچکی که پس از لقاح باز هم به همان حال باقی می مانند نیز اطلاق می شود. در گیاهان تیرۀ مینای چمنی۱ (مرکبان۲)، مانند گل قاصد (Taraxacum)، جقّه یافت می شود. در این گیاه، جقّه ساختاری چترمانند تشکیل می دهد که به انتشار دانه کمک می کند.
daisyCompositae