دانشنامه اسلامی
پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) همانند سایر انبیاءالهی برای اصلاح امت و دعوت به خداپرستی مبعوث شد. ایشان برای کنار زدن حجاب های دنیوی و مبارزه با شرک و بت پرستی، با کفار و مشرکین، به مقابله پرداخت و با آگاهی دادن مردم، آنها را به دینی که کامل ترین ادیان آسمانی بود، دعوت کرد.رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) در طول دوران رسالت بیست و سه ساله خویش، مردم را به اطاعت از خدا و شکر نعمت های او فراخواند و در این راه با نظم و انضباطی الهی و جدیََّت در انجام دادن به موقع کارها، موفق به سامان دادن جامعه ای شد که به واسطه آن دولتی اسلامی را پایه گذاری کرد.ابوذر غفاری یکی از یاران با وفای پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم)، در روایتی از آن حضرت، که نشان دهندۀ نظم و انضباط در کارها و انجام دادن به موقع امور در سیره مدیریتی ایشان است، چنین نقل می کند: «بر عاقل واجب است که برای خود ساعاتی را داشته باشد؛ ساعتی برای مناجات با پروردگار، ساعتی جهت محاسبه و رسیدگی به اعمال و کردار خود، ساعتی جهت تفکر در آن چه خداوند نسبت به او انجام داده، و ساعتی جهت خلوت باخویش و بهره گرفتن از حلال.»
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعة لعلوم الائمة الاطهار، بیروت، دار احیا التراث العربی، ۱۴۰۳ق، الطبعة الثالثه، ج۱۴، ص۴۱.
پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم)، امور زندگی خود را با نظم خاصی انجام می داد، به طوری که خانواده و اصحاب آن حضرت به خوبی می دانستند که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در انجام به موقع کارهای خویش، دقت نظر دارد. ایشان هنگامی که به منزل وارد می شد، اوقات خود را تنظیم می نمود، به گونه ای که هر بخش از این اوقات را به انجام برنامه ای خاص، اختصاص می داد.در خبر مشهور فریقین آمده است که امام حسین (علیه السّلام) از پدرش امام علی (علیه السّلام)، پیرامون وضع و برنامۀ رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) در داخل منزل سؤال نمود، و پدرش چنین پاسخ داد که:«و کان اذا اوی منزله جزَّا دخوله ثلاثة اجزاء، جزءلله عزَّ و جلََّ، جزءلاهله، و جزء لنفسه؛ ثمََّ جزََّا جزءه بینه و بین النََّاس، فیردََّ ذلک علی العامََّة و الخاصََّة و لایدََّخر عنهم شیئا.
بلاذری، ابوالحسن احمدبن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق محمدحمید الله، القاهرة، دارالمعارف، ۱۹۵۹م، الطبعةالاولی، ج۱، ص۳۸۸.
در مدیریتی که توسط رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) اجرا می شد، انجام دادن به موقع امور، دارای اهمََّیََّّّت ویژه ای بود، و پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) به آن اهتمام می ورزید؛ زیرا انجام گرفتن به موقع کارها، سبب کامل شدن نظم و انضباط می گردد، به بیانی دیگر؛ نظم و انضباط هنگامی به معنای واقعی خود خواهد رسید که کارها به موقع، و در جای و مکان خود انجام شود. رسالت نبی خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) مراحل مختلفی داشت که هر مرحله ای برای خود نوعی موضع و اقدام مقتضی را می طلبید.برخی معتقدند که دعوت، چهار مرحله را سپری کرد، اول: مرحله سرََّی که سه سال یا پنج سال به طول انجامید. دوم: اعلان دعوت به سوی خدا که دعوت تنها با بیان و ابلاغ رسالت، بود و تا زمان هجرت ادامه یافت. سوم: مرحله دفاع از دعوت با شمشیر که تا صلح حدیبیه استمرار داشت. چهارم: نبرد و مبارزه با تمام کسانی که راه پیشرفت اسلام را سد کرده بودند. اعم از بت پرستان، و مشرکان، و غیره.
عاملی، السیدجعفر مرتضی، الصحیح من سیرةالنبی الاعظم، قم، ۱۴۰۰ق، ج۳، ص۷۴.
...
