دانشنامه اسلامی
آستان حضرت عباس (علیه السّلام)، حدود ۳۵۰ متری شمال شرقی آستان مقدس سیدالشهدا (علیه السلام) واقع است. این آستان، در کلیات نقشه و طرح بنا، با آستان امام حسین (علیه السلام) تفاوت چندانی ندارد و تفاوت عمده آن در تعداد رواق های پیرامون گنبدخانه و همچنین غرفه های پیرامون صحن است. بنای آستان، شامل یک صحن و حجره های اطراف آن، چندین ایوان و ورودی، حرم مطهر میان صحن، با گنبد و دو گلدسته طلاکاری شده، است.
تاریخچه
از جزئیات نخستین بنای ساخته شده بر قبر حضرت عباس (علیه السلام)، و نیز روند تعمیرات و بازسازی های این آستان مقدس تا دوره صفویه، آگاهی های زیادی در دست نیست. اما می توان تصور کرد که همواره کسانی که به بازسازی و توسعه حرم سیدالشهدا (علیه السلام) توجه داشته اند، به بازسازی حرم حضرت عباس (علیه السلام) نیز اهتمام داشته اند. بر این اساس، برخی نویسندگان دوره اخیر، از ساخته شدن بارگاه حضرت عباس (علیه السلام) به دست مختار و بازسازی آن به دست زید داعی و سپس در دوره آل بویه، سخن گفته اند.
اصفهانى، عمادالدین حسین، تاریخ جغرافیایی کربلای معلی، ص۱۸۱-۱۸۲.
درباره چگونگی قبر حضرت عباس (علیه السلام) تا پیش از دوره صفویه، اطلاعی در دست نیست. اما گفته اند که در سال ۱۰۳۲ ه. ق، ضریحی روی صندوق خاتم نفیس قبر، نصب شد. البته این اقدام را به شاه طهماسب صفوی، نسبت داده اند؛ در حالی که تاریخ مذکور، مصادف با دوره سلطنت شاه طهماسب نیست و اگر این تاریخ درست باشد، باید این اقدام را از شاه عباس صفوی، به شمار آورد که در همین سال، به زیارت کربلا آمد و اقداماتی در بارگاه امام حسین (علیه السلام) انجام داد.در سال ۱۱۷۲ ه. ق، وزیر نادرشاه، صندوقچه قبر را بازسازی کرد. سلمان آل طعمه نوشته است که در جریان بازسازی صندوقچه خاتم روی قبر نیز، عبارت «یا اباالفضل العباس ادرکنی ۱۲۶۴» را بر آن یافتند که نشان دهنده ساخته شدن یا بازسازی صندوقچه، در این تاریخ است. همچنین بر ضریح فولادی روی قبر، عبارت «ضریح العباس سنة ۱۱۸۲ ه. ق، عمل احمد اکبر»، نقش بسته بوده است که می تواند نشان دهنده تاریخ ساخت آن باشد. در سال ۱۲۳۶ ه. ق، به دستور محمدشاه قاجار (پدر ناصرالدین شاه)، ضریح جدیدی از جنس نقره بر قبر حضرت عباس (علیه السلام) نصب شد.ضریح نقره ای دوره قاجار، در سال ۱۳۸۵ ه. ق، با ضریح جدیدی که تاکنون بر قبر شریف موجود می باشد، تعویض گردید. این ضریح، به درخواست آیت الله سیدمحسن حکیم، مرجع تقلید شیعیان، در اصفهان ساخته شد و پس از آماده شدن، طی مراسم باشکوهی در تاریخ ۲۸ رجب سال ۱۳۸۵ ه. ق، بر قبر مطهر حضرت عباس (علیه السلام) نصب گردید.
آل طعمه، سلمان هادی، تاریخ مرقد الحسین و العباس (علیهما السّلام)، ص ۳۶.
...
[ویکی حج] آستان مقدس حضرت عباس(ع). آستان مقدس حضرت عباس(ع)، محل دفن حضرت ابوالفضل العباس(ع) فرزند حضرت علی(ع) در کشور عراق در کربلا بوده و در شمال شرقی آستان مقدس امام حسین(ع) قرار دارد.
در مورد بنای بارگاه حضرت عباس(ع) قبل از دوره صفویه چندان اطلاعی در دست نیست. اما برخی از نویسندگان بنای آن را به مختار ثقفی و بازسازی آن را به زید داعی نسبت داده اند. در دوره صفویه به بعد تحول قابل توجهی در توسعه و بازسازی بارگاه حضرت عباس به وجود آمد. در این دوره کاشی کاری گنبد و بازسازی رواق و صحن توسط شاه طهماسب و آینه کاری قسمتی از حرم توسط نادر شاه افشار انجام گردید.
در سال های بعد یکی از شاهان هند گنبدخانه را ساخت و فتحلی شاه قاجار بعد از تخریب حرم توسط وهابی ها، به بازسازی و کاشی کاری گنبد پرداخت. تاریخ نقل شده برای نصب صندوقچه و ضریح بر روی قبر شریف حضرت عباس(ع)، نشان می دهد که این کار توسط شاه عباس صفوی انجام شده است.
