دانشنامه اسلامی
انسان وقتی پا به عرصه وجود می گذارد، سوای امور غریزی و فطری که در درون او به ودیعه نهاده شده، نسبت به دیگر حقائق پیرامون خود بی اطلاع و ناآگاه است، او با بهره بردن از ابزار حسّی و عقلی که خداوند در اختیارش قرار داده با دنیای اطراف خود آشنا می گردد و با گذر زمان حقائق عالم را یکی پس از دیگری درمی یابد. دانش بسان چراغی فراروی او تاریکی های جهل را می شکافد و او را با افق های تازه ای از اسرار عالم آشنا می گرداند. علم، ابزار حرکت و تکامل انسان می گردد و هر چه بر دانش او افزوده می شود، مجهولات او به معلومات، تاریکی هایش به روشنائی تبدیل شده و مسیر حرکت را به سوی بالاترین نقطه کمال به او می نمایاند. و حتی خود علم، کمال برای نفس بشری می گردد و به قول فیلسوف بزرگ و حکیم متالّه مرحوم ملاصدرا نفس انسان در پرتو علم سعه وجودی می یابد و به درجه بالاتری از مراتب وجود صعود می کند.
اقسام آثار علم
سخن از آثار و ثمرات علم و حکمت است، آثاری که آن قدر چشمگیرند که حتی بر افراد جاهل نیز پوشیده نمانده اند. این ثمرات را می توان از یک جهت به دو دسته عمده تقسیم نمود:۱. آثار مادی۲. آثار معنوی
← آثار مادی
حکمت در لغت به دو معنی آمده است:معنای اول: از آن جهت که مانع از نادانی و کردار زشت است.معنای دوم: استواری، از این رو حکمت بر علم استوار و خالی از خلل اطلاق می شود، هم چون معلومات عقلی حقّ و بطلان ناپذیر.امّا با استفاده از احادیث و تفاسیر متعدد حکمت را این گونه می توان تفسیر نمود که: «حکمت عبارت است از مقدمات علمی، عملی و روحی برای نیل انسان به هدف والایش». بنابراین تعریف، حکمت بر دوگونه است:۱. حکمت نظری۲. حکمت عملیانسان با فراگیری حکمت نظری و آراستن اعمال خود به حکمت عملی، زمینه تجلی حقیقت حکمت را در دل و جان خویش فراهم می سازد، و آن همان نوری است که خداوند بر دل انسان می تاباند و هر اندازه قلب از آن پرتو گیرد، به همان اندازه هوا از آن می گریزد و شهوت ضعیف شده و عقل انسان زنده می شود و به سمت مقصود اعلایی از انسانیت سوق داده می شود.
ری شهری، محمد، سیمای علم و حکمت در قرآن، دارالحدیث، ص۴۴.
...
