دانشنامه اسلامی
از سال های دور از دو پلکان برای رفتن به داخل و بالای کعبه استفاده می شده است: پلکان خارجی برای ورود به درون کعبه و پلکان داخلی برای صعود بر بام آن. به گزارش ازرقی ، تا پیش از بازسازی کعبه پنج سال پیش از بعثت ، در ورودی خانه کعبه هم سطح با زمین بود. چرایی بالا بودن در خانه کعبه به زمان قریش برمی گردد . به گفته مؤرخان ، در نیمه اول قرن هفتم میلادی ؛ یعنی پنج سال پیش از اسلام و زمانی که رسول خدا ، سی و پنج ساله بود ، کعبه دچار آتش سوزی شد . در این هنگام بر آن شدند تا خانه را بازسازی کنند و برایش سقفی چوبی بگذارند . لذا دست به کار شدند و دیوارها را ـ که پیشتر نُه ذراع ارتفاع داشت ـ تا هیجده ذراع بر آوردند و سقفی بر دو ردیف سه ستونه چوبی بر آن گذاشتند . همچنین درِ آن را از سطح زمین بالاتر آوردند ، که جز با پلکان نمی شد بدان وارد شد . پیامبر خدا صلی الله علیه و آله : پس از کلاب بن مُرّه ، اولین کسی که کعبه را بازسازی کرد، قُصَیّ بود.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ـ خطاب به عایشه فرمودند: ای عایشه! اگر نبود این که قوم تو تازه از جاهلیت رسته اند، دستور می دادم کعبه را خراب کنند و آنچه را که از کعبه بیرون افتاده جزء آن می کردم و کف آن را با زمین برابر می ساختم و برای آن دو در، در شرقی و غربی قرار می دادم و به پایه و بنیان ابراهیم می رساندم.یحیی بن شبل از امام باقر علیه السلام روایت می کند در زمان حضرت ابراهیم و قبیله جُرهُم ، درِ کعبه چسبیده به زمین بود، تا آن که قریش آن را بنا کردند. ابو حذیفة بن مغیره گفت: ای جماعت قریش! درِ کعبه را بالا ببرید ، تا جز با پلّکان کسی نتواند بالا رود و جز کسی که شما می خواهید وارد آن نشود. پس اگر کسی که شما نمی خواهید سراغ آن آید، پلّکان را می کشید و می افتد، این عبرت برای بیننده می شود. قریش چنان کردند و ردیف بالای دیوار را خراب کردند، سیل را از کعبه بازگرداندند و کعبه را با پارچه های نقش دار یمانی، پوشاندند. درب خانه کعبه از سطح زمین حدود ۲ متر و ۲۵ سانتی متر بالاتر است؛در فتح مکه (۱۰ق.) پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم بر پلکان کعبه ایستاد و خطبه مشهورش را قرائت فرمود. نیز در گزارشی، از صعود ابوذر ، صحابی مشهور پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم ، بر نردبان کعبه و تکیه بر باب الکعبه و نقل حدیثی در فضیلت های اهل بیت یاد شده است.
فصل اول:پلکان خارجی
با توجه به متحرک بودن پلکان خارجی، از آن در مواردی چون شست وشوی کعبه، نصب پرده آن، ورود منصب داران سعودی و میهمانان ویژه برای نمازگزاردن، و مراسم مربوط به تعمیرات و گسترش های حرم استفاده می شود. در نخستین بازسازی، که با هدف ایجاد مانع برای ورود سیل و نیز پیشگیری از ورود افراد بدون اجازه متولیان کعبه، این درب به بالاتر از سطح زمین انتقال یافت. به گزارشی، ابوحذیفة بن مغیره مخزومی پیشنهاد بالا بردن در و ساخت نردبان ورودی را در این بازسازی مطرح کرد. از آن پس، واردشوندگان به کعبه، کفش های خود را می کندند و زیر نردبان ورودی قرار می دادند. از آن پس، پلکان و نردبان خارجی بارها تعمیر، بازسازی و تعویض شد و گزارشگران در دوره های گوناگون به وصف آن پرداخته اند.
← تا قرن پنجم
پس از آن که کعبه در رویداد بازسازی آن در پنج سال پیش از بعثت به دست قریش با بهره گیری از چوب وگل مسقف شد، نخستین پلکان داخلی کعبه برای صعود به پشت بام ساخته و بهره برداری گشت. این پلکان چوبی در رکن شامی قرار داشت و ثابت بود.
← تا قرن ششم
...
