دانشنامه اسلامی
نویسنده در این کتاب، 320 موضوع یا مبحث را طی دوازده فصل مورد تحقیق و کاوش قرار داده است. در فهرست مطالب ریز موضوعات که خواننده با یک نگاه گذرا به آن، تصویری کامل از کتاب به دست خواهد آورد.
شیوه نگارش کتاب، به گونه ای است که می تواند به عنوان کتاب کمک درسی و حتی کتاب درسی در رشته های تاریخ اسلام و تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی در دانشگاه ها انتخاب شود.
نویسنده در مقدمه کتاب، به ضرورت نیاز به تاریخ عمومی اندلس از آغاز فتح اسلامی تا پایان پادشاهی گرانادا و بررسی اوضاع مسلمانان این سرزمین که پس از آن دچار عقب ماندگی شدند و نیز تأثیرات ژرف و ماندگار اندلس عزیز اسلامی در تاریخ تمدن بشری اشاره کرده است. وی متذکر می شود که کتاب حاضر را به نیت پرکردن این خلأ و برآوردن این نیاز آغاز کرده است. او با اشاره به محدودیت های تاریخ عمومی، علت پرداخت به مقطع تاریخی چهل و پنج ساله را چنین تشریح می کند: «در همان ابتدای کار متوجه شدم آن ایجاز و اختصاری که لازمه تواریخ عمومی است، موجب می شود بسیاری از جلوه های زیبا و دل انگیز تاریخ این بهشت گمشده اسلامی از دیدگان پنهان بماند؛ چر اکه در جهان اسلام اندلس سرزمینی منحصر به فرد بود: مردم آن آمیزه ای از نژادهای اروپایی و شرقی بودند و تمدنش زاییده پیوند فکری شرق و غرب بود، به نحوی که نظیر آن را در دیگر نقاط جهان اسلام کمتر می توان یافت. از این رو، تاریخ اندلس تاریخی ژرف و پهناور است و هر جنبه ای از آن ویژگی ها و شناسه های خود را دارد که در خور بررسی و تأمل و اعجاب است. این ویژگی ها فقط با تحقیق همراه با تأنی و بردباری روشن می شود؛ تحقیقی که مشکلات را مطرح می کند و برای حلّ آنها می کوشد.... با توجه به این نکته بود که به جای تاریخ عمومی اختصاصاً به بررسی مفصل یکی از اعصار تاریخ اندلس؛ یعنی عصر والیان روی آوردم. این بررسی، تاریخ اندلس را از کمی پیش از اسلامی تا برپایی دولت اموی به دست عبدالرحمن بن معاویه را در برمی گیرد».
کتاب با نگاهی به اوضاع اسپانیای تحت حکومت گوتها آغاز شده است. سپس فتح مغرب و طرح ریزی قیروان و تونس مورد بررسی قرار گرفته است. با ورود اسلام به اسپانیا چهره این سرزمین به کلی دگرگون شد. با آن که اسپانیا کشوری دوردست و تقریباً بریده از جهان اسلام بود و امکان ارتباط با مرکز خلافت چندان ساده نبود و این امور برای مسلمانان فاتح مشکلاتی به وجود می آورد - به طوری که یک بار عمر بن عبدالعزیز تصمیم به بیرون بردن مسلمانان از اندلس گرفت - لیکن مسلمانان با قدرت تمام و ایمانی تزلزل ناپذیر در این کشور ماندند و با ایجاد تغییراتی ژرف و گسترده، بنای کاخ فرهنگ و تمدنی پرشکوه و خیره کننده را پی ریختند؛ تمدن و فرهنگی که محال است یک محقق، هر چند غیرمنصف، به بررسی تاریخ اسپانیا بپردازد و از کنار آن بگذرد و به تأثیر شگرف مسلمانان در این کشور بی اعتنایی یا کم اعتنایی ورزد.
