دانشنامه اسلامی
ذکر در کتب لغت به معنای یاد کردن یک چیز و یا یادآوری چیزی پس از فراموشی استعمال شده است. این یاد کردن می تواند با زبان باشد یا قلب یا هر دو.
اقسام ذکر
ذکر خدای سبحان از بارزترین مصادیق پرستش خداوند به شمار رفته و از لحاظ وجودی دارای اقسامی است که کامل ترین آن یاد بنده نسبت به خداوند متعال است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) ذکر را مختص به زبان نمی دانست، بلکه هر کاری و هر عملی که نمودار یاد پروردگار باشد را ذکر او به حساب می آورد. هم چنان که در روایتی از ایشان آمده: «هر کس از خداوند عزوجل فرمان برد، خدا را یاد کرده است، هر چند نماز خواندن و روزه گرفتن و قرآن خواندنش اندک باشد».
عامل نجات بخش
در بیان رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) یاد خداوند متعال "برترین صدقات" و موجب آسانی کارها و راغب گردیدن مردم به آخرت به شمار آمده عملی برشمرده شده که محبوب تر از آن نزد خداوند متعال و عاملی مؤثرتر از آن در نجات بنده از بند گناهان در دنیا و آخرت، یافت نمی شود. ایشان علاقه به ذکر خدا را نشانه حب به خداوند و بی علاقه گی به آن را نشانه دشمنی با خدا عنوان کردند. روزی در جمع اصحاب و یارانش خطاب به آنان فرمودند: «آیا به شما نگویم که بهترین و پاکیزه ترین اعمال شما نزد خدایتان چیست و چه چیز درجات شما را بیش از هر چیز، بالا می برد و از درهم و دینار برایتان بهتر است و (حتی) از این که با دشمن رو به رو شوید و بکشید و کشته شوید، ارزشمندتر است"؟ گفتند: آری، ای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم)! فرمود: " بسیار به یاد خداوند عزوجل بودن".» و به مسلمانان می فرمودند: «اگر می خواهید برگزیده ترین بنده خداوند متعال باشید، پس خدا را فراوان یاد کنید.»
تاکید بر مداومت ذکر
...
