دانشنامه اسلامی
پدیده ی آیین سیک هـا یکی از ادیان شرقی به شمار می آید که اول بار حدود پانصد سال پیش به پیشوایی گورو نانک در منطقه ای از پنجاب پیروانی را به خود اختصاص داد. نانک مردم را به تفکر در عمق تعالیم و ادیان که داشتند دعوت می کرد و مدعی بود که صرفا نام خداوند را تبلیغ می کند؛ اما به مرور زمان، آنچه او بنیاد نهاده بود به آیینی نوین با باورها، مناسک و کتاب مقدس خاص خود تبدیل شد. البته شکل گیری این آیین هم به دست نانک و در زمان او اتفاق نیفتاد، در واقع می توان گفت که این آیین بیش از یک بنیان گذار دارد. نانک و نه جانشین او، ده رهبر انسانی سیک ها هستند که هر یک در شکل گیری این آیین نقشی داشته اند. یکی از مهم ترین تحولات در تاریخ این دین، که توسط رهبر دهم انجام شد، انتخاب کتاب مقدس به عنوان گوروی جاودان بود. این تدبیر باعث جلوگیری از اختلافات درونی آیین سیک هـا گردیده است. این مقاله به طور اجمالی به بررسی نقش بنیان گذاران آیین سیک ها در روند پیدایش و شکل گیری نهایی این آیین می پردازد.
دینی نوظهور
آیین سیک ها دینی نوظهور است که از پیدایش آن حدود پانصد سال می گذرد؛ اما علی رغم جوان بودنش، توانسته است حضوری پررنگ در مجامع جهانی و بین المللی داشته باشد، به ویژه در چند دهه ی اخیر که با تاسیس مؤسسات مختلف، سایت های اینترنتی، و نشر کتاب ها و مجلات مختلف به نشر اعتقادات خود پرداخته است. این آیین بر مبنای تعالیم گورونانک و نه جانشینان او، در منطقه ی پنجاب، در شبه قاره هند در ظرف حدود دویست سال به وجود آمد. این آیین بر پایه سه اصل مهم باور به یگانگی خداوند، اطاعت محض از گورو (معلم روحانی) و باور به تناسخ ارواح پس از مرگ بنا شده است. علاوه بر آن، آموزه های اخلاقی مثل نفی نظام طبقاتی، برابری زن و مرد؛ خدمت به خلق، کار و تلاش، نفی هر گونه ریاضت جسمانی و داشتن زندگی اجتماعی از دیگر آموزه های مهم این آیین محسوب می شود. آموزه های این دین نزدیکی و شباهت بسیاری با عقاید اسلامی و هندویی دارد؛ به همین دلیل برخی از محققان غیر سیک ها معتقدند این آیین در حقیقت ترکیبی از تعالیم اسلامی و هندویی است، که بنیان گذاران آن برای ایجاد آشتی میان دو دین بزرگ آن منطقه به وجود آورده اند. ولی پیروان آیین سیک ها با این دیدگاه به شدت مخالف بوده، دین خود را دینی الاهی و کاملا مستقل می دانند.
واژه سیک ها
واژه ی سیک هـا در لغت به معنی دانش آموز، شاگرد و مرید است. (معمولا خود سیک ها نام آیین خود را با پسوند دهرم «Sikh Dharam» که از ریشه ی سنسکریت دهرمه به معنی «طریقت» و «مسلک» است، می خوانند. نام این آیین به اشتباه در زبان فارسی «سیک» و در عربی «سیخ» تلفظ می شود. در حالی که تلفظ نام این آیین «سیکه» است. در زبان فارسی این نوع «ه» هیچ گاه در آخر کلمه بدون اتصال به کلمه دیگر نمی آید، و هر گاه بخواهند کلمه ای را با «هاء» تمام کنند از های گرد «ه» استفاده می کنند. لذا ممکن است این سؤال پیش آید که چرا در اینجا نام این آیین را سیکه ننویسیم که در زبان فارسی رایج است؟ در پاسخ باید بگوییم که در فارسی هیچ «ه» ی گردی ساکن تمام نمی شود و معمولا با کسره همراه است. ولی «ها» یی که در کلمه «سیکه» می آید «ها» ی ساکن و به تعبیری «ها» ی تنفسی است که بدون تاکید زیاد بر آن ادا می شود.) در مورد ریشه ی آن، سه احتمال مطرح شده است: طبق یکی از آنها این کلمه از مصدر «سیکه نا» (Sikhna)، به معنی آموختن، از زبان هندی و پنجابی اخذ شده است.
Chander Dotra، ۱۹۹۷، ص۴۳۶.
...
