دانشنامه اسلامی
اوراق مساقات از جهت های فقهی معیارهای اقتصاد خرد و کلان، ابزار بسیار خوبی برای تجهیز سرمایه های نقدی و هدایت آن ها به سمت فعالیت های مفید و مولّد هستند و می توانند در بازارهای سرمایه کشورهای اسلامی، به ویژه ایران که با کمبود ابزارهای مالی متنوع روبه رو است، به کار گرفته شوند.این اوراق، سند مالکیت مشاع دارند گان اوراق بر باغ یا باغ هایِ معیّن است؛ که به قرارداد مساقات جهت باغداری واگذارشده است. اوراق مساقات، به تبع قرارداد مساقات، منحصر در باغداری است و شامل انواع باغ های میوه، (حتّی درخت های دارای گل یا برگ های مورد استفاده) می شود. بانی (سفارش دهنده)، ناشر اوراق مساقات (وکیل)، دارنده اوراق مساقات، باغبان (استفاده کننده از باغ)، فروشنده دارایی، دارایی (باغ)، مؤسسه امین و مؤسسه رتبه بندی اعتباری، ارکان اصلی اوراق مساقات شمرده می شوند.
معنای لغوی و اصطلاحی مساقات
مساقات در لغت به معنای آب دادن و یکدیگر را سیراب کردن است
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۹، ص۳۱۲، نرم افزار لغت نامه دهخدا، بی تا.
بعد از اجرای موفق ایده بانکداری بدون ربا، در خیلی از کشورهای اسلامی، اندیشه وران مسلمان به فکر طراحی ابزارهای مالی اسلامی افتادند و برای این منظور، مطالعه های گسترده ای روی عقدهای شرعی و قابلیت آن ها برای ابزارسازی صورت گرفت؛ تا بتوان با استفاده از آن ها، ابزارهای مالی مناسب جهت جایگزینی ابزارهایی چون اوراق قرضه که بر بهره و ربا مبتنی هست، طراحی کرد. اندیشه وران مسلمان در این عرصه نیز کامیاب بوده اند. آنان توانسته اند با رعایت ضوابط و مقررات شرعی، متناسب با نیازهای واقعی جوامع اسلامی، انواعی از ابزارهای مالی طراحی کنند. این ابزارها که برخی بیش از ده سال تجربه عملی دارد و برخی در حد اندیشه و ایده است به سه گروه عمده تقسیم می شوند:۱) ابزارهای مالی غیرانتفاعی که بر اساس قراردادهای خیر خواهانه چون قرض الحسنه و وقف طراحی شده اند.۲) ابزارهای مالی انتفاعی با نرخ های سود انتظاری که بر اساس قراردادهای مشارکتی چون شرکت، مضاربه، مزارعه و مساقات طراحی شده اند.۳) ابزارهای مالی انتفاعی با نرخ های سود معیّن که بر اساس قراردادهایی چون مرابحه، خرید دین، اجاره و استصناع طراحی شده اند.
موسویان، سیدعباس، صکوک مزارعه و مساقات، ابزار مالی مناسب برای توسعه بخش کشاورزی ایران، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۶، سال هفتم، شماره ۲۶، ص۷۳.
...
