دانشنامه اسلامی
محمد بن حسن بن علی طوسی، معروف به شیخ طائفه (م 460 ق) در طوس به دنیا آمد. او از شاگردان شیخ مفید و سید مرتضی رحمه الله بود و خود به درجه استادی رسید و سال ها در رأس مکتب تشیع در قرن پنجم هجری بود. ابتدا دوازده سال در بغداد پس از وفات سید، کرسی درس استاد را به خوبی اداره نمود و شهرتی عظیم پیدا کرد؛ مخصوصاً هنگامی که به امر خلیفه عباسی، کرسی تدریس علم کلام در جهان اسلام به او واگذار شد.
مکتب شیخ، مکمل مکتب مفید و سید مرتضی بود. شیخ الطائفه در تمام فنون فقهی، اصولی، کلامی، تفسیری، حدیثی و رجالی مهارت داشت. در سجایای اخلاقی و فضایل معنوی یکتا بود. آرای او متکی به دلایل عقلی و نقلی مستفاد از ادله فقهی است. شیخ طوسی مدت چهل سال در بغداد اقامت داشت؛ ولی به علت حوادث ناگواری که بین امرا و صاحبان مذاهب مختلف پس از دیالمه و آل بویه در اوایل سلطنت طغرل سلجوقی روی داد و منجر به آتش کشیده شدن بهترین کتابخانه بغداد و همچنین به سوخته شدن خانه شیخ طوسی گردید، وی ناگزیر در سال 448 ق تا آخر عمر در شهر نجف اشرف اقامت گزید و با ورود او تدریجاً حوزه هزار ساله نجف پی ریزی شد. او در همین شهر چشم از جهان فروبست.
ابوعبدالله حسین بن عبیدالله غضائری، ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بزار معروف به ابن عبدون، احمد بن محمد بن موسی معروف به ابن الصلت اهوازی، ابوالحسین علی بن احمد بن محمد بن ابوجید قمی، ابوالقاسم علی بن شبل بن اسد الوکیل، ابوالفتح هلال بن محمد حفار و...
آدم بن یونس، احمد بن حسین خزاعی نیشابوری، عبدالرحمان بن احمد خزاعی، عبدالجبار بن عبدالله مقرئی رازی، قاضی ابن سراج طرابلسی، ابوعبدالله حسین بن مظفر بن علی حمدانی و...
المبسوط، النهایه، العده، الایجاز، تلخیص الشافی، الرجال الخلاف، التبیان.
این کتاب از بهترین کتب فقهی است که جمیع ابواب فقهی را در بردارد. در این کتاب سعی شده ابواب فقهی به طور مختصر بیان شوند و به ذکر مسائل فقهی اکتفا گردد و از این رو از ادعیه و آداب ذکری به میان نیامده است. ویژگی دیگر این کتاب این است که بسیاری از فروعی که مخالفان ذکر کرده اند، در آن آورده شده است.
کتاب دوره کامل فقهی می باشد که از کتاب طهارت شروع می شود و به کتاب دعاوی و بینات پایان می یابد. گفته شده که شیخ طوسی در کتاب مبسوط مجتهد صرف و اصولی بحث است و در برخی از مسائل حتی از قیاس و استحسان استفاده کرده و موافق با نظریه عاملان به آن ها سلوک نموده است.
