دانشنامه اسلامی
«موات بالاصاله» و آن زمینی است که یا نسبت به سابقه آبادی آن اطلاع و آگاهی وجود ندارد، یا کاملا ثابت و معلوم است که هیچ گونه سابقه آبادی ندارد، مانند اکثر بیابان ها و کویرها.
موات بالعرض
«موات بالعرض» و آن زمینی است که با وجود سابقه عمران، در حال حاضر آبادی خود را از دست داده و به حالت ناآباد برگشته است.در مورد قسم اول، اولا از نظر فقهی به استناد قاعده فقهی مورد بحث، اقدام به احیا مجاز است و ثانیا شخصی که اقدام به احیا می کند، مالک آن می گردد.
← اقسام زمین های موات بالعرض
سؤال اصلی این است که آیا افراد دیگر می توانند به احیای این نوع زمین ها مبادرت ورزند یا خیر؟ قول اقوا آن است که قائل به تفصیل شویم و حکم قضیه را به شرح زیر تابع منشا مالکیت بدانیم:۱. منشا مالکیت زمین، معاملات ناقل یا انتقال قهری از قبیل ارث و غیره است. به نظر مشهور، چنین زمینی نمی تواند مشمول قاعده احیا گردد، زیرا قاعده «الناس مسلطون علی اموالهم» و نیز «لا یجوز لاحد ان یتصرف فی مال الغیر الا باذنه» عام است. نباید پنداشت که ترک زمین موجب سلب مالکیت است، چرا که دلیلی از شرع در این مورد واصل نشده و چنانچه در مورد مالکیت شک حاصل گردد، قاعده استصحاب حکم به دوام مالکیت خواهد کرد.۲. زمین مزبور از زمین های موات بالاصاله بوده و مالک آن را احیا کرده و سپس آن را معطل گذاشته و در نتیجه، زمین بایر گردیده است.
← توجیه فقهی
...
