دانشنامه اسلامی
استعمال لفظ در مثل، از اقسام استعمال لفظ در لفظ می باشد و عبارت است از اطلاق لفظ و اراده مثل آن بدون اراده معنا، مانند این که گفته شود: «زید» در جمله «ضرب زید» فاعل است، و فقط لفظ «زید» موجود در این جمله قصد شود، نه در همه جملات مشابه آن.
توضیح
اگر شخصی یک جمله خبری واقعی را بیان کند، برای مثال، بگوید: «ضرب زید» و شنونده در صدد تجزیه و ترکیب این جمله برآید، توجه خود را صرفاً به آن جمله خاص معطوف نموده و می گوید: «زید» در جمله، عنوان فاعلی دارد؛ یعنی وی لفظ «زید» را در «زیدِ» آن جمله خاص استعمال می نماید؛ به بیان دیگر، وقتی می گوید: زید در جمله مذکور فاعل است، با زبان خویش کلمه زید را در زیدِ آن مخبر و متکلم به کار برده است.
دیدگاه اصولیون
درباره استعمال لفظ در مثل، میان اصولی ها اختلاف است؛برخی هم چون مرحوم « بروجردی » و « خویی » معتقدند استعمال لفظ در مثل از باب استعمال نیست ، و برخی دیگر هم چون مرحوم « آخوند خراسانی » آن را از باب استعمال می دانند.
