دانشنامه اسلامی
نخستین دوره از حوزه علمیه قم به عصر امامت و شاگردان حوزه های درس ایشان اختصاص دارد که پس از اخذ علم و توانایی در نشر فرهنگ اسلامی، قم را به عنوان پایگاه شیعه انتخاب نموده و در آن به ترویج مکتب علوی پرداخته اند.
← دانمشندان
این دوره به دو قرن چهارم و پنجم هجری اختصاص دارد که شاگردان دوره اول یا شاگرد شاگردان آنها می باشند.در قرن چهارم، رونق حوزه علمیه ری، حوزه علمیه قم را تحت الشعاع قرار داد. چرا که با وجود شخصیت هایی چون شیخ صدوق در ری، دانشجویان اسلامی، ری را بر قم ترجیح می دادند. لیکن نباید از خاطر دور داشت که سیره علمی محدثان اسلامی بر این بوده است که در شهری به خصوص ساکن نباشند و با مسافرت های خویش علاوه بر نشر احادیث معصومین (علیهم السّلام)، به فراگیری احادیث از اساتید فن همت گمارند. لذا دانشمندان حوزه ی ری و قم نوعی تبادل فرهنگی داشتند و شاید از این روست که مورخین تاریخ قم و ری برخی از دانشمندان این دوره را به شهر خویش منسوب می دارند.
← علمای عصر
این دوره از قرن ششم تا قرن نهم هجری را شامل است. حوزه علمیه قم در این دوره از وضع مناسبی برخوردار نبود و مردم آن بارها قتل عام شده و شهر رو به ویرانی نهاد هرچند مدتی نیز پایتخت تیموریان بود.در تاریخ قم به قتل عام ها و تخریب شهر بر می خوریم ولی شاید حمله مغول در سال ۶۳۱ از ویران گرترین نوع آن قتل عام ها و تخریب ها به شمار رود
فقیهی، علی اصغر، تاریخ مذهبی قم، ص۲۲۱۲۲۵.
...
