دانشنامه اسلامی
مباحث رساله «شکوی الغریب»، جز سه فصل آخر و خاتمه رساله، بقیه، فصل بندی و باب بندی نشده، ولی جناب محقق برای هر مبحث، عناوینی مناسب را برگزیده است. رساله «زبدة الحقائق»، مشتمل بر یک مقدمه و ۱۰۰ فصل است.
[ویکی نور] شکوی الغریب عن الاوطان الی علماء البلدان، توسط عین القضات همدانی ، به رشته ی تحریر درآمده است. این رساله همراه با رساله دیگر مؤلف، به نام«زبدة الحقائق»، در یک جلد چاپ شده است. هر دو رساله به زبان عربی و در موضوعات عرفانی است.
مباحث رساله «شکوی الغریب»، جز سه فصل آخر و خاتمه رساله، بقیه، فصل بندی و باب بندی نشده، ولی جناب محقق برای هر مبحث، عناوینی مناسب را برگزیده است.
رساله «زبدة الحقائق»، مشتمل بر یک مقدمه و 100 فصل است.
مباحث مهم«شکوی الغریب»، عبارتنداز:
عین القضات همدانی ، در کتاب«زبدة الحقائق»، حقایق اصول سه گانه ی دین را بر اساس موازین تصوف و عرفان بیان می کند. محور مباحث عین القضات، بر بی کفایتی عقل در اکتناه حقایق الهی است.
[ویکی فقه] شکوی الغریب عن الاوطان الی علماء البلدان (کتاب). «شکوی الغریب عن الاوطان الی علماء البلدان»، توسط عین القضات همدانی، به رشته ی تحریر درآمده است. این رساله همراه با رساله دیگر مؤلف، به نام «زبدة الحقائق»، در یک جلد چاپ شده است. هر دو رساله به زبان عربی و در موضوعات عرفانی است.
مباحث رساله «شکوی الغریب»، جز سه فصل آخر و خاتمه رساله، بقیه، فصل بندی و باب بندی نشده، ولی جناب محقق برای هر مبحث، عناوینی مناسب را برگزیده است. رساله «زبدة الحقائق»، مشتمل بر یک مقدمه و ۱۰۰ فصل است.
گزارش محتوا
مباحث مهم «شکوی الغریب»، عبارتنداز: ۱. نبوت و ولایت: به نظر مؤلف، حقیقت نبوت و ولایت با عقل و اندیشه بشری حاصل نمی شود، زیرا حقیقت نبوت ورای طور ولایت و حقیقت ولایت ورای طور عقل است. این نظریه به شدت توسط علماء انکار می گردد و بالاخره مقدمات تکفیر وی را فراهم می سازد. ۲. مرید و شیخ: اجماع ارباب حقیقت از اهل تصوف ، بر این است که هر کس شیخ و استادی نداشته باشد، اصلا دینی ندارد و امام و استاد وی شیطان است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم می فرماید: «من مات بغیر امام مات میتة جاهلیة». ۳. حسد از کبائر مهلکه است و به نص رسول الله صلی الله علیه و آله وسلّم کسی از آن نجات نمی یابد و علمایی که حسد در قلب آنها ریشه دوانده است، بدون حساب و کتاب وارد دوزخ می شوند. ۴. همان طوری که برای علوم مختلف، مفاهیم و اصطلاحات خاصی وجود دارد، هم چنین تصوف هم دارای اصطلاحات خاصی است که فقط اهل الله به آن ها واقفند و غیر این طایفه ، از آن معانی و اصطلاحات بهره ای ندارند. ۵. اسم صوفی از قرن سوم مشهور شده است و مهم ترین اعلام صوفیه عبارتند از: جنید بغدادی، احمد بن وهب زیات ، حسن بصری ، سفیان ثوری ، حسان بن حریث عدوی، ابو حمزه ی بغدادی بزاز، ابو جعفر صیدلانی، عامر بن عبدالله بن قیس، ابو محمد مرتعش خراسانی، ابو عبدالله سندی، رابعه ی عدویه، حارث بن اسد محاسبی، ابو بکر محمد بن عمر وراق ترمذی و ابو جعفر نیشابوری. ۶. برای تصوف اصطلاحاتی از قبیل بقاء، فناء، عدم، تلاش، قبض، بسط، سکر، صحو، اثبات، محو، حضور، غیبت، علم ، معرفت، وجد، کشف، مقام، حال، فراق، وصال، اسقاط، اتصال، جمع، تفرقه، ذوق ، فهم، وصول، سلوک، شوق، انس، قرب، تجلی، رؤیت، مشاهده و... وجود دارد که برای استفسار معانی آن باید به منابع صوفیه مراجعه کرد. ۷. به نظر عین القضات، معرفت خداوند سبحان محال است. وی می گوید: «ان الله تعالی منزه عن ان یدرکه الانبیاء فضلا عن غیرهم»؛ برای اینکه حقیقت ادراک، آن است که مدرک به کمال مدرک احاطه داشته باشد و چنین امری جز برای خدا محال است. ۸. شطح در اصطلاح صوفیه سخنان عجیب و غریبی است که از عارف در حالت سکر و شدت غلیان وجد، صادر می شود و انسان در این حالت، قادر به امساک نفس خود نمی باشد؛ مثلا بایزید بسطامی می گوید: از نفس خود منسلخ شدم، مانند انسلاخ مار از پوست، پس به سوی محبوب نظر افکندم؛ در حالی که من او بودم. ۹. علمایی که راسخون درعلم هستند، صلاحیت تاویل احادیث و آیات قرآنی را دارند و اکثر مردم در معانی آن متحیر هستند. ۱۰. عین القضات، در لابه لای کتاب، به مؤلفات خود اشاره می کند، از قبیل «قری العاشی الی معرفة العوران و الاعاشی»، «رساله علائیه» و رساله «نزهة العشاق و نهزة المشتاق» و سایر کتب که ذکر آنها در این مجال نمی گنجد. ۱۱. عین القضات، بخش پایانی کتاب را در سه فصل، به بحث از ایمان به خدا و صفات وی، ایمان به نبوت و ایمان به آخرت اختصاص داده است. عین القضات همدانی، در کتاب «زبدة الحقائق»، حقایق اصول سه گانه ی دین را بر اساس موازین تصوف و عرفان بیان می کند. محور مباحث عین القضات، بر بی کفایتی عقل در اکتناه حقایق الهی است.
← برخی مباحث کتاب
کتاب، توسط عفیف عسیران مورد تحقیق و تصحیح قرار گرفته است. وی، در پاورقی ها موارد اختلاف نسخ را ذکر کرده و واژه های دشوار را توضیح داده است. زندگی نامه محقق به قلم خودش، به آخر کتاب ملحق شده است.
منبع
...
