معنی جواهرالکلام

دانشنامه آزاد فارسی

جَواهِرُالکلام
(یا: جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام) تألیف شیخ محمدحسن نجفی، کتابی به عربی، در فقه استدلالی امامیه. این اثر که مؤلف از حدود ۲۵سالگی به تألیف آن پرداخته و در ۵۵سالگی به پایان برده، سبب شهرت او به صاحب جواهر شده است. از نظر وی هر کس جامع المقاصد، وسائل الشیعة و جواهرالکلام را در اختیار داشته باشد، برای جست وجوی آرا و استدلال های فقیهان امامیه به کتابی دیگر نیاز ندارد. به گفتۀ صاحب جواهر، وی این کتاب را برای مراجعات شخصی خود در مسافرت تألیف کرده و اگر می خواسته کتابی برای عرضه به دیگران تألیف کند، آن را به سبک ریاض المسائل می نوشته است. این کتاب بارها به چاپ رسیده است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] منبع: کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی
حاج محمدحسن نجفی فرزند شیخ باقر نجفی، معروف به صاحب جواهر (م 1266 ق).
وی یکی از بزرگ ترین علما و مراجع شیعه در قرن سیزدهم هجری است. عموم فضلا و مسلمانان به مراتب علمی و استادی این شخصیت علمی و فقیه بزرگ اسلامی اذعان داشته اند. او مطالب علمی و فقهی را با بیان شیوا و مستدل تقریر می فرمود و از حوزه درسش فضلایی به درجه اجتهاد و مرجعیت رسیدند. شیخ محمدحسن در آغاز، محضر وحید بهبهانی را درک نمود.
بعد از فوت وحید در عراق از محضر شیخ جعفر کبیر، پسرش شیخ موسی، صاحب ریاض، سید محمد مجاهد، سید جواد عاملی و دیگران بهره مند گشت و خود به بحث تحقیقاتی فقهی می پرداخت. او تحقیقات فقهی و اندیشه های صائب خود را جهت جلوگیری از فراموشی با استفاده از کتاب شرایع محقق مدون می ساخت.
شیخ قاسم محی الدین (م 1238 ق)، شیخ کاشف الغطاء، شیخ موسی، شیخ محمد، سید جواد عاملی (صاحب مفتاح الکرامه)، سید بحرالعلوم وحید بهبهانی.
سید اسماعیل بهبهانی، شریعتمدار سبزواری، سید اسد درشفتی اصفهانی، شیخ محمدحسن آل یاسین، شیخ راضی نجفی، آخوند ملا علی کنی، شیخ عبدالحسین تهرانی، آقا حسن نجم آبادی، سید محمد هندی، شیخ نعمت الله عاملی، امیرحسن مدرس اصفهانی، حاج میرزا حبیب الله رشتی، حاج میرزا عبدالرحیم نهاوندی، شیخ جعفر شوشتری، حاج میرزا حسین تهرانی، حاج میرزا خلیل تهرانی، سید حسین کوه کمره ای و دیگران.
[ویکی اهل البیت] اثری جامع و استدلالی در فقه امامی تالیف شیخ محمدحسن نجفی اصفهانی، معروف به "صاحب جواهر" عالم و فقیه بزرگ شیعه در قرن 13 هـ.ق.
کتابی مشروح و استدلالی در فقه شیعه، در قرن سیزدهم هجری قمری به زبان عربی.
این کتاب، شرح مبسوط کتاب «شرایع الاسلام» علامه محقق حلی متوفی 676 هـ.ق است. جواهرالکلام را می توان دائرة المعارف فقهی شیعی نامید زیرا از نظر گسترش و جامعیت نظرات و آراء دانشمندان و فقهای اثنی عشری از تمام کتب قبل برتر است.
چنان که در وصف آن گفته شده که: نسبت جواهر به فقه، مثل نسبت کتاب بحارالانوار علامه مجلسی است نسبت به اخبار اهل بیت اطهار علیهم السلام. مولف در این کتاب، تمامی فروعات فقهیه را از اول تا آخر (عبادات، عقود، ایقاعات، احکام) با ادله آنها در کمال دقت نظر بررسی کرده و مسائل و موضوعات گوناگون و متنوع را از جنبه های مختلف با احاطه کامل بر اقوال علما و استناد به آیات قرآنی و روایات و استدلالات منطقی تطبیق داده است. نام کامل کتاب «جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام» می باشد.
کتاب جواهرالکلام، شرحی مزجی است و شامل چهار بخش کلی که عبارتست از:
علاوه بر مباحث فقهی و اصولی و قرآنی و حدیثی و ادبی مطالب متنوع دیگری از جلمه: عادات و سنت های متداول آن زمان، حوادث مهم آن زمان مانند «واقعه شیوع بیماری طاعون» و در مبحث نماز، ذکر امارات قبله، زاویه انحراف قبله شهرهای مختلف اسلامی.
از ویژگی های مهم «جواهرالکلام» این که:
باید گفت که شیوه صاحب جواهر در این کتاب چنین است که نخست یک اصطلاح فقهی را آورده و به بحث درباره جنبه های ادبی و لغوی آن پرداخته و بعد عبارت متن «شرایع الاسلام» را به صورت مزجی ذکر کرده و با استدلال تفصیلی، ضمن اشاره به اقوال و آراء دانشمندان بزرگ شیعه در هر مورد آن را نقد کرده و رای نهایی خود را با استدلال منطقی و استناد به آیات و روایات و اجماع و دلایل عقلی ثابت نموده است.