دانشنامه اسلامی
احکام ثابت، احکامی است که دلیل معتبر بر استمرار آن ها دلالت کند؛ چه استمرار آن ها تا زمان معینی باشد و چه زمانی برای آن ها تعیین نشده باشد.
صورت های زوال احکام استمراری
انتهای زوال احکام استمراری به صورت های ذیل بیان می گردد:۱. در همان دلیلی که دلالت بر استمرار حکم می نماید، غایتی برای زوال آن تعیین گردد؛۲. دلیل استمرار آن حکم، نص یا قراین دیگری باشد، اما هنگام ناتوانی مکلف در انجام آن، عقل حکم به زوال آن دهد؛۳. دلیلی که استمرار آن حکم را می رساند بعداً با دلیل دیگری نسخ گردد.
معیارها؛ جزئی از علت
به هر حال، پیش از شروعِ نمایاندن و بیان معیارها، یادآوری دو نکته، بایسته می نماید:نکته نخست: این معیارها، به فرض پذیرش، هر یک جزئی از علت بشمارند و همه آنها علت تام و تمام را تشکیل می دهند و اندازه و حد دگرگونی، وابسته به حدّ و اندازه ضرورت و نیاز است، نه بیرون از چارچوب نیاز، تراز و معیار.روشن است که جزئی از علت بودن، هیچ گاه به معنای برابر و مساوی، با علت دیگری، که آن نیز جزئی از علت است، نیست.از باب مثال و نزدیک کردن جُستار یادشده به ذهن:گاهی ظرف آبی را در تابستان، در هوای بسیار گرم، روی شعله کم، به جوش می آوریم. در این جا، گرمای خورشید و شعله آتش، هر کدام در گرم کردن و به جوش آوردن آب اثرگذارند. هر کدام جزئی از علت بشمارند که با دانش جدید و تواناییهای امروزین درخور اندازه گیری است و می شود با بهره گیری از دانش روز، اندازه اثرگذاری آتش و خورشید را نمایاند.گاهی، در همان هوا و در اوج تابش آفتاب، ظرف آب را روی شعله ای بزرگ از آتش می گذاریم. در این جا نیز، هر یک از گرمای خورشید و گرمای آتش، جزئی از علت بشمارند؛ ولی اثرگذاری آتش بیش تر از گرمای خورشید است. در این صورت هم، اثرگذاری هریک درخور اندازه گیری است.گاهی در هوای سرد و در سایه، ظرف آب را روی اجاق می گذاریم. روشن است که در جوش آوردن آب، آتش، علت تام است.
معیارها در قربانی حج
...
