دانشنامه اسلامی
ریشه کلمه:
قلی (۲ بار)
«قَلی» از مادّه «قلا» (بر وزن صدا) به معنای شدت بغض و عداوت است و از مادّه «قَلْو» (بر وزن سرو) به معنای پرتاب کردن آمده است. «راغب» معتقد است: هر دو به یک معنا باز می گردد; زیرا کسی که مورد عداوت انسان است، گویی قلب، او را پرت می کند و نمی پذیرد. این ماده هم به صورت «ناقص یایی» آمده و هم «ناقص واوی»، در صورت اول به معنای بغض و عداوت است، و در صورت دوم، به معنای پرتاب نمودن و طرد کردن، و همان گونه که در بالا گفته شده، هر دو به یک ریشه باز می گردد.
بغض شدید «قَلاهُ یَقْلیهِ وَ یَقْلُوهُ: اَبْغَضَهُ وَ کَرِهَهُ غایَةَ الْکَراهَةِ» اقرب قید ترک کردن را نیز افزوده . پروردگارت تو را ترک نکرده و دشمن نداشته ظهور آیه در مطلق بغض است نه بغض شدید در مجمع از ابن عباس نقل شده مدت پانزده روز از رسول خدا «صلی اللَّه علیه و آله» وحی قطع گردید مشرکان گفتند: پروردگار محمد او را ترک کرده و دشمن داشته است اگر کارش از جانب خدا بود وحی قطع نمیشد سوره ضحی در این باره نازل شد. اقوال دیگری نیز نقل شده است. دقت در آیات سوره میرساند: چیزی در میان بوده که احتمال میرفت خدا آن حضرت را ترک کرده است. در صافی نقل شده: جبرئیل پس از آوردن اقرء باسم تاخیر کرد خدیجه به آن حضرت گفت شاید پروردگارت ترا ترک کرده که وحی نمیفرستد لذا این سوره نازل شد. (واللَّهاعلم). . گفت من به این عمل شما از دشمنانم.
