دانشنامه اسلامی
شمس قیس رازی، شمس الدین محمد
شاعر. عروضی و وی از مردم ری بود و مدتها در ماوراءالنهر و خوارزم و خراسان می زیست و در سال 614 ق که آوازه ی هجوم مغول در خراسان برخاست با سلطان علاءالدین محمد بن تکش خوارزمشاه به عراق آمد و تا سال 617 ق از همراهان وی بود و پس از آن به فارس رفت و به دربار اتابک سعد بن زنگی راه یافت و ندیم آن پادشاه شد و پس از آن در دربار پسرش نیز بود.
از تالیفات وی: «المعجم فی معاییر اشعار العجم» که معروفترین کتاب عروض و قوافی و محسنات شعر فارسی است و نخست در 614 ق در شهر مرو طرح این کتاب را ریخت و در وقایع سال 617 ق از میان رفت و پس از مدتی اوراق آن به توسط روستاییان کوه پایهای عراق بدست وی بازگشت و سپس در فارس در حدود سال 630 ق آن را تمام کرد؛ «المعرب فی معاییر اشعار العرب»؛ «الکافی فی العروضین والقوافی»؛ «حدائق العجم».
