سینه زنی

لغت نامه دهخدا

سینه زنی. [ ن َ / ن ِ زَ ] ( حامص مرکب ) عمل سینه زن. ( فرهنگ فارسی معین ).

فرهنگ فارسی

عمل سینه زن .

دانشنامه آزاد فارسی

نوعی عزاداری، بر سینه کوفتنِ عزاداران، با ضربی هماهنگ. این رسم، به ویژه در مراسم عزاداری دهۀ نخست ماه محرم و روزهای نوزدهم تا بیست ویکم ماه رمضان رونق دارد. ضرب سینه زنان با ضرباهنگ نوای نوحه خوان و طبل ها و سنج های این مراسم هماهنگ است. در هفت روزۀ دهۀ محرم که هنوز عزاداری به کوچه و خیابان راه نیافته، سینه زنان در صفوفی کمابیش منظم و گاه حلقه وار، در داخل مساجد و تکایا به سینه زنی می پردازند و از شب هفتم به بعد، همراه با دسته های زنجیرزنی در صفوف دوستونی به کوچه و خیابان می آیند. مرسوم است که گروهی سینه زن، اغلب از بزرگان هیئت ها و تکایا، در پیشاپیش دسته های زنجیرزنی و پشت بیرق ها و علامت ها و عَلَم و کُتَل به راه افتند. در هریک از نواحی ایران، روشی خاص از سینه زنی رواج دارد. سینه زنان مناطق جنوبی، چون بوشهر و هرمزگان و اعراب خوزستان، گرداگرد صحن تکیه یا مسجد می ایستند، دست چپ خود را بر کمر یکدیگر حلقه می کنند، درحالی که پایی را بر زمین ستون کرده اند، با پای دیگر به جلو خیز برمی دارند، تا کمر خم می شوند و با دست راست بر سینه می کوبند، سپس همگی به عقب می آیند و این حرکات را گردش وار انجام می دهند. از آن جا که نوحه خوانی از اجزای اصلی ختم ها و یادبودها به شمار می رود، سینه زنی به تبع آن، البته نه به پُرشوری ایام محرم، در آن مراسم نیز برقرار است. سینه زنی در دیگر مناطق شیعه نشینِ جهان، چون پاکستان و لبنان و عراق، نیز رواج دارد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] سینه زنی به ضربه زدن با دست به سینه در مصیبت و عزا اهل بیت گفته می شود.
عنوان یاد شده در پاسخ به استفتائات آمده است.
سینه زدن در مصیبت سالار شهیدان، حضرت امام حسین و دیگر معصومان علیهم السّلام هر چند محکم و شدید باشد، در صورتی که موجب جنایت بر نفس و وهن در مذهب نباشد، جایز بلکه مستحب و از اسباب تقرب به خداوند است.

[ویکی شیعه] سینه زنی از رایج ترین مراسم سنتی عزاداری برای امامان به خصوص امام حسین(ع) است که عزاداران همراه با نوحه خوانی با دست به سینه خود می زنند. سینه زنی مرسوم ترین نوع عزاداری در بین دسته ها و هیئت های عزاداری در بین شیعیان کشور ایران و دیگر کشورها است.
عزاداری به صورت زدن به سینه، از صدر اسلام مرسوم بوده است و نقل شده است که برخی زنان مسلمان در عزای پیامبر اسلام(ص) به سر و سینه خود می زدند و عزاداری می کردند. پس از شهادت امام حسین(ع)، عزاداری بسته به فرهنگ های مختلف، اشکال گوناگون یافت که از جمله آنها سینه زنی بود. به نظر می رسد سینه زنی، علاوه بر عزاداری، نوعی ریاضت است که سینه زن، خود را در رنجی که امام حسین(ع) تحمل کرد، سهیم می کند. سینه زنی در میان عرب رواج داشته است و با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران در عصر صفویه، مراسم سینه زنی در ایران توسعه یافت و نقل شده مردم از شدت تأثر از نقل موعظه کنندگان، با مشت بر سینه خود می کوبیدند. همچنین در نقلی دیگر بیان شده است که در اصفهان (مرکز صفویان) مردم به تبعیت از آواز نوحه خوانان، ضمن حرکت دایره ای، پا بر زمین کوبیده و سینه می زدند.
در عصر قاجار، به خصوص ناصرالدین شاه قاجار، دسته های عزاداری با آداب و تشریفات و تجمل بسیار به راه می افتادند و در فواصل، دسته سینه زن ها با آهنگ موزون سینه می زدند و حتی در اندرونی شاهان قاجار نیز خانم ها نوحه خوانی و سینه زنی می کردند.
[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است
از مراسم سنتی عزاداری برای سیدالشهدا علیه السلام و دیگر ائمه مظلوم که همراه نوحه خوانی و با آهنگی خاص بر سر و سینه می زنند، گاهی هم سینه خود را لخت کرده، بر آن می زنند.
اصل این سنت، به ویژه در میان عرب ها رواج داشته است. بعدها به صورت موجود درآمده که با انتخاب نوحه های سنگین، حرکات دست بر سینه می خورد. به فردی هم که بر سینه خود زده عزاداری می کند، «سینه زن » می گویند.
این گونه نوحه گری، ابتدا به صورت فردی بوده اما با مرور زمان به شکل گروهی و دستجات سوگواری درآمده است. «دسته گردانی و سینه زنی و نوحه خوانی که در زمان صفویه رایج شده و توسعه پیدا کرده بود، در عصر قاجاریه با توسعه و تجمل بیشتر در پایتخت رواج داشت... دسته گردانی در عصر قاجار، به ویژه در زمان ناصرالدین شاه با آداب و تشریفات و تجمل بسیار برگزار می شد. دسته های روز با نقاره و موزیک جدید و علم و بیرق و کتل و دسته های شب با طبق های چراغ زنبوری و حجله و مشعل به راه می افتاد و در فواصل دسته سینه زنها با آهنگ موزون سینه می زدند. نوحه خوانی و سینه زنی حتی در اندرون شاهان قاجار، بین خانم های اندرون نیز متداول بود...».
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.