حسن چوپانی. [ ح َ س َ ن ِ ] ( اِخ ) ابن تیمورتاش بن چوپان ، معروف به امیرشیخ حسن کوچک و حسن چوپانی ( 736 - 744 هَ. ق. ). پس از پدرش حاکم سیواس شد و زوجه اش پنج تن راوادار کرد تا وی را خفه کردند. شمس الدین محمود اصفهانی در تاریخ مرگ حسن چوپانی ساخته است : نویان زمان شیخ حسن چوپانی از حکم قضا و قدریزدانی در سال «ذمد» در شب روز معراج بر دست زنش تباه شد پنهانی. ( دررالکامنة ج 2 ص 15 ) ( رجال حبیب السیر ص 34 ) ( فهرست تاریخ عصر حافظ ) ( از سعدی تا جامی ) ( مرآت البلدان ج 1 ص 396 ) ( نزهةالقلوب ج 3 ص 96 ) ( شدالازار ص 100 ) ( سفرنامه مازندران رابینو ص 164 ) ( آتشکده آذر ).
فرهنگ فارسی
ابن تیمور تاش ابن چوپان معروف بامیر شیخ حسن کوچک و حسن چوپانی
دانشنامه آزاد فارسی
حسن چوپانی ( ـ۷۴۴ق) (یا: امیر شیخ حسن چوپانی؛ شیخ حسن کوچک) از امرای چوپانیان. پسر امیر تیمورتاش چوپانی بود و پس از کشته شدن پدر در مصر، تا ۷۳۸ق در شهرهای پنهانی می زیست. از آن پس، برای کسب قدرت، چندبار با امیر شیخ حَسَن ایلْکانی، از آل جَلایر، جنگید و در بیشتر آن ها پیروزی به دست آورد. شیخ حسن کوچک نخست ساتی بک خاتون، دختر اُولْجایْتو را به سِمَت خانی برگزید و سپس او را عزل کرد و سلیمان خان مغول را به جای وی گمارد و ساتی بک خاتون را به عقد وی درآورد. شیخ حسن با تدبیر و نیرنگ قدرت بسیاری به دست آورد و توانست بر آذربایجان، عراق عجم، گُرجستان، اَرْمَنستان و شرق آسیای صغیر حکومت کند. او پس از چهار سال و چندی فرمانروایی، سرانجام به دست همسرش، عِزَّت مَلِک، کشته شد.
