جیرنده
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
نام بومی این شهر، جیرین دیه می باشد؛ که معادل فارسی آن ده زیرین معنی می شود: جیرین = زیرین + دیه = ده
این منطقه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. در ارتفاع بیش از ۱٬۳۷۷ متری از سطح آب های آزاد واقع است. از شمال به جنگل های راش و از غرب به جنگل های سرو کوهی ( اُرس ) ( به تاتی: اروس ) و از جنوب به باغستان ها مشرف می شود.
مردم جیرنده رودبار به زبان گیلکی با گویش گالشی ( دیلمی ) سخن می گویند. همچنین عده ای از کردهای مهاجر که در زمان صفویه و نادرشاه در عمارلو و رحمت آباد ساکن شدند و به زبان مخصوص خود حرف می زنند، ولی همه به زبان گیلکی آشنایی دارند و به زبان گیلکی حرف می زنند، بدون این که لهجه آن ها متمایز باشد.
به گفته سبزعلیپور مردمان تات زبان رودبار در دو منطقه عمارلو و خورگام زندگی میکنند. مرکز بخش عمارلو جیرنده است و علاوه بر آن روستاهای انبوه، کلیشم، خرم کوه، ویه ، ناوه، لایه، نوده فاراب، یکنم، ایینه ده، پاکده، داماش، بیورزین، پارودبار، اسکابن، کرماک به زبان تاتی تکلم می کنند. در بخش خورگام مرکز بخش یعنی بره سر و روستاهای ناش، اسطلخ کوه، چیچال، لیاول علیا، چلوانسرا، قوشه لانه، سه پستانک، گرزنه چاک، کشکش به زبان تاتی تکلم میکنند. طبق نظر او رودبار یک منطقه چند زبانه هست و در آن به تاتی، کردی ( کرمانجی ) ، گالشی و تالشی سخن می گویند. تاتی رودبار در جنوب گیلان در رودبار، پیرکوه، خورگام، رحمت آباد، رستم آباد و فاراب گویش می شود و گیلکی رودبار در جنوب گیلان، در رستم آباد، رودبار، منجیل و لوشان و . . . رایج است. در فرهنگ جغرافیایی ایران جیرنده را قصبه و مرکز بلوک فاراب ذکر کرده و از گویش تاتی اهالی و گلیم بافی و جوراب بافی آنجا سخن گفته است . > جیرنده رزم آرا، فرهنگ جغرافیایی ایران ( آبادیها ) ، جلد ۲، ص ۷۴. < /ref>
اهالی جیرنده کرد می باشند. ایشان از نواده گان سران کردهای کرمانج ایل عمارلو ، شاخه بیشانلو شناخته می شوند. در کتاب ولایات و دارالمرزایران و گیلان، رابینو دوبورگومال، نایب کنسول انگلستان دررشت ( ۱۹۰۶ - ۱۹۱۲ میلادی ) به صراحت از قومیت اهالی جیرنده سخن می گوید: خان کنونی جیرنده نصرالله خان سرهنگ پسر عبدالله خان از قبیله بیشانلو است. [ نیازمند منبع]
جیرنده (قزوین). جیرنده یک منطقهٔ مسکونی در ایران است که در دهستان الموت پائین واقع شده است. جیرنده ۲۲ نفر جمعیت دارد.
