اسماعیلی. [ اِ ] ( اِخ ) ابومعمربن ابی سعیدبن ابی بکر. وی شرف نفس را با شرف طبع و کرم ادب را با کرم نسب جمع داشت و در فقه مستولی و در شعر نیکوتصرف بود چندانکه صاحب بن عباد در وصف قصیده ای که ازو رسیده بود فصلی به پدر او ابوسعید نوشت و نسخه آن این است : و بعد فهل اتاک حدیث الاعجاب منّا و قد طلعت من ارضک فقرةالفقر و عزةالغرر و حدیقةالزهر و خلیفة المطر. تلک حسنة انتشرت عن ضؤک و غمامة نشأت بنؤک و نار قدحت بزندک و صفیحة فضل طبعت علی نقدک. و انها لقصیدة ولدنا ابی معمر عمره اﷲ تعالی ما اختار و عمر به الرباع و الدیار، خطت باقدام الاجادة و قطعت مسافةالاصابة وسعت الی کعبةالقبول و حلت حرم الامن خیرالحلول ، تلبی و قد تعرّت من لباس التعمل. و تجرّدت عن غطاف التبذل. فلم تدع منسکاً من البرّ الاّقضته. و لا مشعراً من الفضل الاّ عمرته ُ و لا معرفاً من العلم الاّ شهدته. و لا محصباً من الفهم الاً حضرته. و اجتمعنا حولها و انا لاعداد جمة. و فینا واحد یقال انه أمة کانا عدیدالموسم یعظمون الشعائر و یعلقون الستائر و یحتضنون الملتزم و یلثمون المستلم. و هذا الکتاب یرد علیکم بالخبر اسرع من اللمح البارق. نعم و من اللمع الخاطف و اخف من سابق الحجیج و ان کان المثل الاعلی لبیت اﷲ العتیق فاحمد اﷲ اذ قرن فضل فتاک بفضلک و جعل فرعک کاصلک و انبت غصنک علی شجرک. و اشتق هلالک من قمرک. و اراک من ظهرک من یحذو علی نجرک و یصل فخره بفخرک. و یشید من بناءالدرایة ما اسست. و یسقی من شجرالروایة ما غرست. و از غرر اشعار ابومعمر این قصیده در باب صاحب است : ماعهدت القضیب ینهض بالحقَ- -ف ولا البدر للتمام استسرّا حبذا الطارق الذی زار وَهْناً فاعاد الظلام اذ زار فجرا ثمل العطف و هو مانال خمرا عطرالجیب و هو مامس عطرا و الحیاء الملم بالخد منه صیرفی یبدل العین اخری ضمنی ضمةالوداع فعاد الشَْ َفع منا عندالتعانق وترا و سقانی بفیه خمراً بروداً عاد بعدالفراق فی القلب جمرا ملک طوعه ُ الملوک علاء و هو طوع العفاة جاهاً و قدرا ملک انهب العروض فاضحی الَ َعرض منه علی البریة حظرا ملک لایری سوی الحمد مالا لا و لا الکنز غیر ما جرّ شکرا فاذا المحل حل حل غماماً و اذا النقع ثار ثار هزیرا و اذا ما افاد نحل کعبا و اذا ما افات نهنه عمرا و اذا ماسطا تطاول جهراً و اذا ما حبا تطوّل سرّا.
فرهنگ عمید
هریک از پیروان فرقۀ اسماعیلیه.
فرهنگ فارسی
( صفت ) ۱ - منسوب به اسماعیل بن ابراهیم ع . ۲ - منسوب به اسماعیل بن جعفر صادق ع پیرو آیین اسماعیلیه . جمع : اسماعیلیان . احمد بن محمد بن اسماعیل بن اسحاق بن ابراهیم بن اسرائیل بن فشاخر افرخشی بخارایی مکنی بابی بکر از مردم بخارا و از قریه افرخش که آنرا فرخش نیز مینامیدند و بچهار فرسنگی بخارا بود و او پیشوای داشنمندان عصر خویش و باسماعیلی معروف بود و از روات درجه اول و بسال ۳٠۱ تولد یافت و در ماه رمضان سال بر ۳۸۴ د گذشت و ۸۴ سال عمر کرد .
