معنی اتسز | لغت یاب

لغت نامه دهخدا

( آتسز ) آتسز. [ س ِ ] ( اِخ ) اَتْسِز. نام سومین فرمانروای سلسله خوارزم شاهی است که از حدود 470 تا حدود 628 هَ. ق. امارت داشته اند. آتسز پسر محمدبن انوشتکین و نخستین کسی است که در فرمانروایی خوارزم علم استقلال برافراشت. انوشتکین و پسرش محمد از جانب سلجوقیان حکومت خوارزم داشتند. آتسز نیز در سال 521 آنگاه که پدرش محمد درگذشت بفرمان سنجر پسر ملکشاه جانشین پدر گردید.لیکن پس از چندی دعوی استقلال کرد و میان او و سنجر چند نوبت جنگ افتاد و در سال 533 مغلوب سنجر گردید. سه سال بعد ( 536 ) کار سنجر بسبب شکست عظیمی که از ترکان یافت روی بضعف نهاد و آتسز این فرصت را از دست نداده بار دیگر سر بطغیان برآورد و بحدود مرو و خراسان تاختن برد و عاقبت در سال 538 با سنجر آشتی کرد و فرمانروایی خوارزم او را مسلم گردید. آتسز پادشاهی دانش دوست و ادب پرور بود و در دربار او عده ای از علما و ادبا مجتمع بودند و ازجمله رشید وطواط است که سالها ندیم و مداح او بود و کتاب حدائق السحر را به نام او پرداخته است. آتسز مدت سی سال در ابتدا بنیابت و سپس به استقلال فرمانروایی کرد و در سال 551 درگذشت.
اتسز.[ اَ س ِ ] ( اِخ ) ( از ترکی آت ، آد، نام + سز، ادات سلب ؛ و مجموع کلمه بمعنی بی نام است و این تفألی است ماندن و نمردن کودک را در بلاد ترکستان. یا از اَت بمعنی گوشت + سز و یا از آت بمعنی اسب + سز ) رجوع به آتسز، و ابن خلکان چ قاهره ج 2 ص 65 ذیل اطسیس شود.
اتسز. [ اَ س ِ ] ( اِخ ) ابن علاءالدین جهانسوز. حاکم فیروزکوه از قبل سلطان محمد خوارزمشاه. رجوع به حبط1 ص 413 شود.
اتسز. [ اَ س ِ ] ( اِخ ) ابن محمد خوارزمشاه. رجوع به اتسز خوارزمشاه و آتسز شود.
اتسز. [ اَ س ِ ] ( اِخ ) ابن السلی خان. ابن ملنجه. اتسزخان.از طبقه دوم ملوک تاتار. رجوع به حبط ج 2 ص 2 شود.
اتسز. [ اَ س ِ ] ( اِخ )خوارزمشاه. ابن محمد ملقب به قطب الدین یا علاءالدین ابن نوشتکین. سیمین خوارزمشاه. و او استقلال خود را اعلام کرد ولی در سال 533 هَ. ق. مغلوب سلطان سنجر شد و بار دیگر طغیان کرد و خود را پادشاه خواند و قلمرو خود را تا حدود شهر جندو شط سیحون بسط داد. سلطنت او از 521 تا 551 بود:
قطب دین اتسزغازی که برفعت قدرش
هست با کنگره چرخ برابر گشته.رشید وطواط.ابوالمظفر خورشید خسروان اتسز